O‘quv mashg‘ulotining ta’lim texnologiyasi xaritasi -
Ishbosqic hlari va
vaqti
|
Faoliyatning mazmuni
|
O‘qituvchi
|
Talim oluvchi
|
1-Oquv mashgulot iga kirish
(5 daq)
|
Tashkaliy qism:
1.O‘quvchilarni mashgulotga tayorgarligi va davomatni tekshiradi
|
Mashgulotga tayyorlanadilar
|
|
Tayanch bilimlarni faollashtirish:
|
Uy vazifasini taqdim
|
|
1. Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi
|
etadilar.
|
|
hamda o‘tilgan mavzu bo‘yicha
|
Savollarga javob
|
|
o‘quvchilarga savollar beradi, ularni
|
beradilar. Mavzu nomi
|
|
baholaydi.
|
va rejasini yozib
|
|
Maqsad va vazifani belgilanishi:
|
oladilar. Diqqat
|
|
2.Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va
|
qiladilar. Savollarga
|
|
o‘qitish natijalar bilan tanishtiradi.(1-ilova)
|
javob beradila. Yozib
|
|
3. Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan
|
oladilar. Topshiriqni
|
|
tanishtiradi;
|
bajaradilar. guruhda
|
|
4. O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni
|
ish-sh qoidasi bilan
|
2-bosqich.
|
baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan
|
tanishadilar. Har bir
|
Asosiy
|
tanishtiradi (2 -ilova)
|
guruh o'z topshiriq
|
(65 daqiqa
|
Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish:
|
varaqlari bo'yicha
|
|
5. Kichik axborotli/ tushuntirish/ ko‘rsatma
|
faoliyatini boshlaydi.
|
|
berish/ namoyish. Kuzatish tibbiy vositalar
|
Har bir guruh
|
|
bilan ishlash/ mashq/ aqliy hujum o‘yin/ va
|
sardorlari chiqib o'z
|
|
boshqalar.
|
ishlarini taqdim qilishi
|
|
Yangi o‘quv material bayoni:
|
aytadi.
|
|
6.Nazariy mashg‘ulotning rejasi va
|
Berilgan qo'shimcha
|
|
tuzilishiga muvofiq, o‘qitish jarayonini
|
savollarga javob
|
|
tashkil etish bo‘yicha harakatlar tartibini
|
beradi.
|
|
bayon etadi. Asosiy holatlarni yozdiradi;
|
Guruh ish natijalarini
|
|
7. Matnlar, yozuv taxtasi, model, plakat,
|
o'zaro bahola
|
|
namunalar, yo‘riqnoma,meditsina vositalari
|
Ma'lumotlarni daftarga
|
|
bilan mavzu bo‘yicha asosiy nazariy
|
qayd qiladilar.
|
|
holatlarni bayon qiladi (3-ilova)
|
|
|
Ya ngi o‘quv materialini mustahkamlash:
|
|
|
8.Mustahkamlash uchun savollar beradi (4 -
|
|
|
ilova).
|
|
|
Jarayon guruhli, juftlikda davom etishini
|
|
|
ma’lum qiladi;
|
|
|
9.Juftlikda ishlash qoidasi bilan tanishtiradi
|
|
|
(1-ilova) topshiriq beradi (4-ilova) va
|
|
|
baholash mezoni bilan tanishtiradi(2-ilova).
|
|
|
Ishni bajarish yo‘riqnomasini beradi(31-
|
|
|
ilova)
Guruhlarda ishlarni boshlashga ruxsat beradi. Har bir kichik guruh ishtirokchisi vazifani bajarish tartibini tushunganligini aniqlash maqsadida qaytar aloqa o‘tkazadi. Bajarish jarayonini kuzatadi, maslahatlar beradi.
Ishga ajratilgan vaqt tugaganini ma’lum qiladi, guruhlar taqdimotini tashkil etadi. Guruh a’zolariga diqqat bilan eshitishlarini va savollar berishlarini, shu bilan birga o‘zaro bir-birlarini baholashlarini eslatadi. Javoblarni to‘ldiradi va qisqacha xulosalar qiladi;
Guruhlar ishini o‘zaro baholashni o‘tkazadi, mavzuning har bir qismi bo‘yicha xulosalar qiladi, eng asosiylariga e’tibor qaratadi, berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatadi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi ahamiyati bilan bog‘lab mavzuni
yakunlaydi.
|
|
3-bosqich Yakuniy (10 daqiqa
|
Mashg'ulot yakuni:
1.Faol ishtirok etgan o'quvchilarni javoblarini izohlab baholanadi va rag'banlantiriladi.
Uyga vazifani berilishi: 186-192 bet Kelgusi mashg'ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo'riqnoma beradi. (5-ilova)
|
Baholar bilan tanishadilar Topshiriqni yozib oladilar
|
1-ilova
REJA:
Elektr tokidan jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam ko`rsatish.
Zaxarlanganda birinchi tibbiy yordam ko`rsatish..
Qon ketganda birinchi tibbiy yordam ko`rsatish
O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari
-
T/R
|
Mezonlar
|
Baho
|
1
|
Olgan bilimlarini ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan, ushbu fanni boshqa fanlar bilan bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va yangilik
kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak bo‘ladigan.
|
5
|
2
|
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oladigan olgan bilimlarini xalq xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan olgan
bilimlarini tushuntirib bera oladigan.
|
4
|
3
|
Darslarda 95% gacha qatnashgan, ma‘ruza matnini yozgan, o‘quv qurollari to‘liq to‘liq bo‘lgan,
adabiyotlardan foydalanishni bo‘lgan.
|
3
|
4
|
Ta‘lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55% dan kam o‘zlashtirgan
o‘quvchilar.
|
2
|
1-Slayd
3-Ilova 1-Slayd
Insonlarni kuchlanish ostidagi mashina, mexanizm va quril- malarning tok o‘tkazuvchi qismlariga tegishi muskulni jarohatlangan shaxsning o‘zi chiqa olmaydi. Bunday holatda birinchi navbatda elektr tokini ajratish talab etiladi.
2-slayd
slayd
Slayd
slayd
4-ilova
Ma’vzu: BIRINCHI TIBBIY YORDAM KO‘RSATISH.
Elektr tokidan jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam kO‘rsatish.
Zaharlanganda birinchi tibbiy yordam kO‘rsatish..
Qon ketganda birinchi tibbiy yordam kO‘rsatish.
Ishlab chiqarishni kompleksmexanizatsiyalashtirilishi, elektr- lashtirish, avtomatlashtirish, yangi energiya turlaridan (lazer, atom va boshqalar) va kimyodan keng foydalanish turli xil xavfli omil-larni vujudga keltiradiki, natijada ma’lum bir sabab oqibatida jarohatlanishlar yuzaga keladi. Jarohatlanishlar xavfli omillar turiga bog‘liq holda turli xil va turli og‘irlikda bo‘ladi. Har qanday sharoitda ham jarohatlangan kishiga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish jarohat og‘irligini kamaytirishda yoki jarohatlangan kishining hayotini saqlab qolishda muhim rol o‘ynaydi. Shu sababli,har bir ishchi birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish usullarini va qoidalarinipuxta bilishi zarur. Insonlarni kuchlanish ostidagi mashina, mexanizm va quril- malarning tok o‘tkazuvchi qismlariga tegishi muskulni jarohatlangan shaxsning o‘zi chiqa olmaydi. Bunday holatda birinchi navbatda elektr tokini ajratish talab etiladi. Agar elektr shkaflari uzoqda joylashgan bo‘lsa, elektr simini quruq yog‘och dastali bolta yoki boshqa jihoz bilan uzish lozim. Elektr toki ajratilgach jarohatlangan shaxsni qulay va yumshoq o‘rindiqqa yotqizish va puls urishini, nafas olishini, ko‘z qorachig‘i holatini tekshirish hamda bir vaqtda shifokorga xabar berish zarur. Jarohatlangan kishi hushsiz yoki hushida bo‘lishi, lekin puls urishi va nafas olishi avjud bo‘lishi mumkin. Agar puls urishi va nafas olishi mavjud bo‘lib, и hushida bo‘lmasa, kiyimlarini yechish, tozahavo kirishini ta’minlash, yuziga suv purkash va tanasini isitish kerak. Jarohatlangan shaxs hushsiz bo‘lib, puls urishi va nafas olishi sezilmasa, unga sun'iy nafas berish hamda yuragini massaj qilish kеrak. Sun’iy nafas “og‘izdan og‘izga» yoki “og‘izdan burunga» berilishi mumkin zaharli modda og‘iz orqali oshqozonga tushgan bo‘lsa, kaliy permanganat (margansovka)ning iliq suvdagi kuchsiz eritmasidan bir necha stakan ichirish va qayd qildirish (2 –3 marta) kerak. Yoki 1–2 osh qoshiq suyuq magneziyni bir stakan suvga solib ichirish kerak. Qorinda qattiq og‘riq bo‘lsa isitgich («grеlkа») qo‘yish lozim.
Agar zaharli modda teriga tushsa, uni yumshoq material bilan artib tozalab, suv bilan yuvib, ichimlik sodasining 2% li eritmasi yordamida ishlov berish kerak. Zaharli gazlar, masalan, uglerod oksidi, atsetilen, benzin bug‘i va boshqalar kishi organizmiga nafas olish уo‘llari orqali ta’sir etsa, bosh og‘rig‘i, quloqda shovqin, bosh aylanishi, qayd qilish, ko‘ngil aynishi, nafas olish og‘irlashishi, ko‘z qorachig‘i kengayishi, hushdan ketish hollari yuz berishi mumkin. Bunday vaqtlarda zaharlangan kishini toza havoga olib chiqib, kislorodli yostiqdan kislorod berish kеrak. Nafas olishi sezilmaganda esa sun’iy nafas berish zarur.
Zaharlangan shaxsda kuchli уo‘tal kuzatilsa, novshadil spirt hidlatish, ichimlik sodasi qo‘shilgan sut, achchiq shirin choy yoki nafas berish, agar iloji bo‘lsa, ko‘krakka (gоrchichnik) qo‘yish kerak. Agar zaharli modda ko‘zga tushsa bir stakan suvga bir choy qoshiq soda solib ko‘zni yuvish lozim.Sinish, chiqish yoki рауcho‘zilishi singan joyning notabiiy holda egilishi, bug‘imning shishishi va og‘riq paydo bo‘lishi orqali bilinadi. Bunday hollarda birinchi navbatda shikastlangan kishiga tinchlik berish va shikastlangan joyga sovuqlik bosish kerak. Singan yoki chiqqan qo‘l- oyoqlarga taxtakach faner yoki karton qo‘yib bog‘lash tavsiya etiladi. Taxtakach qo‘yishda uning bir uchi tos suyagidan yuqori b’lishi, ikkinchi uchi esa oyoq tovunida bo‘lishi kerak Qovurg‘аsuyagi singanda yotalganda, nafas olganda va hara- katlanganda og‘riq paydo bo‘ladi. Bunday vaqtda ko‘krak nafas chiqarish vaqtida bint bilan qattiq qilib bog‘lab qo‘yiladi. Lat yegan joyga sovuqlik qo‘yib keyin artish, yod surtish yoki is-siq kompress qo‘yish taqiqlanadi. Chunki bular og‘riqni kuchaytiradi. Pay cho‘zilganda ham lat yeganidagidek yordamlar ko‘rsatiladiKuyish termik, kimyoviy va elektrik bo‘lishi mumkin. Ular og‘irlik darajasiga ko‘га4 darajaga bo‘linadi: 1-darajali kuyishda teri qizarib, shishadi; 2 -darajali kuyishda - suv pufaklari hosil bo‘ladi; 3-darajali kuyishda - teri jonsiz, уa’ni sezish qobiliyatini уo‘qotgn holda bo‘ladi; 4-darajali kuyishda - teri qorayadi, muskullar, suyaklar shikastlanadi va qurib qoladi. Termik va elektrik kuyishda kuygan joyga qo‘1 tekkizish, maz, yog‘, ichimliksodasi surtish, yopishib qolgan kiyim parchasini yulib olish, hosil bo‘lgan pufaklarni yorish mumkin emas. Birinchi darajali kuyishda kuygan joyni sterillangan bog‘ich bilan bog‘lash kerak. Таnа og‘ir kuyganda kuygan kishini toza choyshab bilan o‘rash, choy ichirish va shifokor kelguncha tinchlik berish kerak.
Agar kuygan kishining puls urishi sekinlashsa, 15–20 tomchi valeryanka ichirish zarur. Kuygan yuzni sterillangan marli bilan yopib qo‘yish lozim. Кo‘z kuyganda 1 stakan suvga 1 choy qoshiq bor kislotasi solib, sovuq holdako‘zga bosish darkor. Kimyoviy kuyish oqibati ko‘pincha kuydiruvchi kimyoviy moddani ta’sir etish vaqtiga bog‘liq bo‘ladi. Shu sababli bunday kuyishda birinchi yordam ko‘rsatishda dastlab ushbu modda konsentratsiyasini va ta’sirini susaytirish lozim. Buning uchun kislota yoki ishqor ta’sir etgan joy 15–20 minut toza suvdayuvilishi kerak.
Agar kuyish kislota ta’sirida bo‘lsa,bir stakan suvga bir choy qoshiq ichimlik sodasi, ishqor ta’sirida bo‘lsa, bir stakan suvga bir choy qoshiq bor kislotasi solingan eritma bilan bog‘ich namlanib bog‘lanishi zarur.Jarohatlanib yaralangan joyni ifloslanishi, yarani suv bilan yuvish, maz surtish, yaradan qonning qotganlarini olib tashlash hamda unga tuproq va qum qo‘yish mumkin emas. Bunda dastlab, jarohatlangan kishiga to‘liq tinchlik berish va jarohatlangan joyga sovuqlik qo‘yish kerak. Suv berish mumkin emas. Agar burundan kuchli qon ketsa, boshni sekin orqaga o‘girib qansharga sovuq bosish va burunga vodorod peroksidning 3% li eritmasidanamlangan paxta yoki marli tiqish lozim.
Nazorat savollari:
Elektr tokidan jarohatlanganda qanday birinchi tibbiy yordam kO‘rsatiladi?
Zaharlanganda qanday birinchi tibbiy yordam kO‘rsatiladi?
Qon ketganda qanday birinchi tibbiy yordam kO‘rsatila
Foydalanilgan adabiyotlar:
Birinchi tibbiy yordam D.M.Sabirova. A.Z.Gazizov.
Internet manbalari https://rgsbm.uz>nevs>v-vysshej-...
Baholash mezoni
Guruhda ishlashni baholash jadvali
Guruh
|
Javobning aniqligi va toliqligi (2-5 ball)
|
Taqdim etilgan axborot yaqqolligi
(2-5 ball)
|
Guruhning har bir a’zosi faolligi (2-5
ball)
|
Umumiy ball miqdori (2+3+4)
|
Baho (5/4)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
Har bir guruh mezonlar bo‘yicha ballarni jamlab, boshqa guruhlar chiqishini baholaydi. Guruh olgan baho guruhning har bir a’zosi bahosini belgilab beradi: 5 ball – “a’lo»; 4– “yaxshi»; 3 – “qoniqarli»; 2 ball – “qoniqarsiz».
Dars yakuni O‘qituvchi o‘tgan yangi mavzu bo‘yicha tushunmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o‘quvchilar javobini muhokama qilib, o‘quvchilar bilimini baholaydi va darsni yakunlaydi
O‘quvchilar faoliyatini baholash mezonlari
|
90-100 %
|
5 baho “a`lo»
|
75 – 89 %
|
4 baho “yaxshi»
|
60 – 74 %
|
3 baho “qoniqarli»
|
.
TEST SAVOLLARI VA ULARNING JAVOBLARI
Quyidagilardan qaysi biri mehnat shartnomasini bekor qilish uchun asos hisoblanmaydi?
muddatli mehnat shartnomasining muddati tugashi;
xodimning mehnat ta’tiliga chiqishi;
xodimning o‘z mehnat vazifalarini bir marta qo‘pol ravishda buzganligi;
xodimning vafot etganligi.
Quyidagi shaxslardan qaysi birini ishga qabul qilishda dastlabki sinov muddati qo‘llash mumkin?
uch yoshga to‘lmagan bolasi bor ayollarga;
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlaridan muddatli harbiy xizmatdan bo‘shatilganlarga;
korxona uchun belgilangan minimal ish joylari hisobidan ishga yuborilgan shaxslarga;
oliy o‘quv yurtlarining tegishli ta’lim muassasasini tamomlagan kundan e’tiboran uch yil ichida birinchi bor ishga kirayotgan bitiruvchilarga.
Xalqaro mehnat tashkilotining “Bolalar mehnatining eng yomon shakllari to‘g‘risida»gi 182-Konvensiyasiga ko‘ra, “bola» atamasi kimlarga nisbatan qo‘llaniladi?
16 yoshga to‘lmagan shaxslarga;
30 yoshga to‘lmagan shaxslarga;
18 yoshga to‘lmagan shaxslarga;
Maktabda tahsil olayotgan barcha shaxslarga.
Quyidagilardan qaysi biri bolalar mehnatining eng yomon shakllariga misol bo‘lmaydi?
qullikning barcha shakllari yoki qullikka o‘xshash amaliyot, masalan, bolalarni sotish va ularning traffiki, qarz asosidagi qaramlik va krepostnoy tobelik, shuningdek zo‘raki yoki majburiy mehnat, shu jumladan, bolalardan qurolli mojarolarda foydalanish uchun ularni zo‘rlab yoki majburlab jalb qilish;
qonunga xilof faoliyat bilan shug‘ullanish uchun, xususan, tegishli xalqaro shartnomalarda belgilangani kabi, narkotiklar tayyorlash va sotish uchun boladan foydalanish, uni yollash yoki uni taklif qilish;
ota-onasi qarshilik qilgan holda istalgan faoliyat bilan shug‘ullanish;
bajarish xususiyatlari yoki sharoitiga ko‘ra bolalar sog‘lig‘i, xavfsizligi va ma’naviyatiga ziyon yetkazishi mumkin bo‘lgan ishlar.
Xodimga yetkazilgan ma’naviy zarar uchun to‘lanadigan kompensatsiyaning miqdori qancha miqdordan kam bo‘lishi mumkin emas?
xodimning oylik ish haqidan;
o‘rnatilgan eng kam ish haqi miqdoridan;
xodimning bir yil davomida olgan ish haqidan;
ma’naviy zarar yetkazgan shaxsning oylik ish haqidan.
Milliy qonun hujjatlari o‘n uch yoshdan o‘n besh yoshgacha bo‘lgan shaxslarga yengil ishlarda ishlashga yoki yollanib ishlashga ruxsat etishi mumkin, agar bu:
ularning ota-onasi rozi bo‘lsa;
ularning maktabga qatnashiga, ularning vakolatli hokimiyat organlari tomonidan tasdiqlangan kasbga yo‘naltirish yoki kasbiy tayyorgarlik dasturlarida ishtirok etishlariga, yoki ularning olgan o‘quvlaridan foydalanish layoqatiga zarar yetkazmaydigan bo‘lsa;
ularning olayotgan maoshi ta’lim olishi uchun to‘lovlarni qoplashga ishlatiladigan bo‘lsa;
korxona, tashkilot, muassasa rahbari ularga ziyon yetkazmasligi haqida kafolat beradigan bo‘lsa.
Quyidagi qoidalardan qaysi biri noto‘g‘ri?
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslarning belgilab qo‘yilgan normadan ortiq og‘ir yuk ko‘tarishlari va tashishlariga yo‘l qo‘yilmaydi;
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslarni tungi ishlarga, ish vaqtidan tashqari ishlarga va dam olish kunlaridagi ishlarga jalb etish taqiqlanadi;
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan xodimlarga ish vaqtining muddati haftasiga yigirma to‘rt soatdan oshmaydigan qilib belgilanadi;
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslar mehnatidan shu toifa xodimlarining sog‘lig‘i, xavfsizligi yoki axloq-odobiga ziyon yetkazishi mumkin bo‘lgan mehnat sharoiti noqulay ishlarda, yer osti ishlarida va boshqa ishlarda foydalanish taqiqlanadi
Mehnat shartnomasi xodimning aybli xatti-harakatlari munosabati bilan bekor qilingan hollarda ogohlantirish muddati to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni toping.
kamida 2 oy oldin;
kamida 1 oy oldin;
kamida 3 kun oldin;
2 hafta oldin.
Mehnat munosabatlarining vujudga kelish asosi?
mehnat daftarchasi;
pasport;
mehnat shartnomasi;
ariza.
Quyidagilardan qaysi biri mehnatga oid munosabatlarni tartibga solishga doir tamoyillarga taalluqli emas?
mehnat qilish erkinligi;
mehnatga oid munosabatlar sohasida hech qanday cheklashlar va kamsitishlarga yo‘l qo‘yilmasligi;
zarurat bo‘lganda majburiy mehnatga yo‘l qo‘yilishi;
fuqarolarning mehnat qilish huquqlariga ega bo‘lishi va ulardan foydalanishda teng imkoniyatlarga ega ekan.
Quyidagilardan qaysi biri majburiy mehnat deb hisoblanadi?
harbiy yoki muqobil xizmat to‘g‘risidagi qonunlar asosida mehnat qilish;
favqulodda holatlar yuz bergan sharoitlarda mehnat qilish;
sudning qonuniy kuchga kirgan hukmiga binoan mehnat qilish;
biron-bir jazoni qo‘llash bilan tahdid qilish orqali ish bajarishga majburlash.
Kirish imtihonlari topshirishga ruxsat etilgan xodimlarga oliy o‘quv yurtlariga kirish uchun qancha muddat ta’til beriladi?
kamida o‘n kalendar kun;
kamida o‘n besh kalendar kun;
kamida yigirma kalendar kun;
kamida yigirma besh kalendar kun.
Xodim bilan ish beruvchi o‘rtasidagi muayyan mutaxassislik, malaka, lavozim bo‘yicha ishni muayyan haq evaziga bajarish haqidagi kelishuv qanday ataladi?
mehnat bitimi;
kontrakt kelishuvi;
mehnat shartnomasi (kontrakt);
shartnoma majburiyati.
O‘n sakkiz yoshga to‘lmagan xodimlarga beriladigan yillik ta’til miqdori to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni toping.
kamida yigirma to‘rt kalendar kun;
kamida yigirma olti kalendar kun;
kamida yigirma sakkiz kalendar kun;
kamida o‘ttiz kalendar kun.
Mehnat shartnomalarining muddati noto‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni tanlang.
nomuayyan muddatga;
besh yildan ortiq bo‘lmagan muayyan muddatga;
o‘n yildan ortiq bo‘lmagan muayn muddatga;
muayyan ishni bajarish vaqtiga mo‘ljallab tuzilishi mumkin.
Mehnat kodeksining 80-moddasiga ko‘ra, quyidagilardan qaysi biri ishga qabul qilishda talab etiladigan hujjatlar tarkibiga kirmaydi?
pasport;
mehnat daftarchasi;
harbiy bilet yoki harbiy hisobda turganlik haqida guvohnoma;
tavsifnoma.
Og‘zaki mehnat shartnomasi tuzilishiga ...
yo‘l qo‘yiladi;
yo‘l qo‘yilmaydi;
taraflarning roziligi bilan yo‘l qo‘yiladi;
ishning xususiyatiga ko‘ra yo‘l qo‘yiladi.
Xodim bilan mehnat shartnomasi rasmiylashtirilmagan va buyruq chiqarilmagan bo‘lsa-yu, ammo xodim amalda tegishli ruxsat bilan ishlashni boshlagan bo‘lsa...
amalda mehnat shartnomasi tuzilganligini anglatadi;
xodim ishga qabul qilinmagan sanaladi;
bu masalani ish beruvchi hal qiladi;
mehnatga oid munosabatlar vujudga kelmagan deb hisoblanadi.
Ishga qabul qilishda dastlabki sinov nima maqsadda belgilanadi?
xodimning topshirilayotgan ishga layoqatliligini tekshirib ko‘rish;
uning jismoniy qobiliyatini tekshirib ko‘rish;
uning xarakterini aniqlash;
uning ishonchlilik darajasini aniqlash.
Quyidagi shaxslardan qaysi birini ishga qabul qilishda dastlabki sinov muddati qo‘llash mumkin?
homilador ayollarga;
olti oygacha muddatga mehnat shartnomasi tuzilib, ishga qabul qilinayotgan shaxslarga;
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslarga;
o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarining ta’lim muassasasini tamomlagan kundan e’tiboran uch yil ichida birinchi bor ishga kirayotgan bitiruvchilariga.
O‘z xususiyati yoki amalga oshiriladigan sharoitiga ko‘ra o‘smir sog‘lig‘i, xavfsizligi yoki ma’naviyatiga ziyon yetkazishi mumkin bo‘lgan har qanday ish turiga yoki yollanma ish turiga qabul qilish uchun eng kichik yosh necha yoshdan kam bo‘lmasligi kerak?
17 yoshdan;
18 yoshdan;
20 yoshdan;
22 yoshdan.
Quyidagi qoidalardan qaysi biri noto‘g‘ri?
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslarni ish beruvchi har qanday holda ishga qabul qilishi shart;
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan barcha shaxslar dastlabki tibbiy ko‘rikdan o‘tgandan keyingina ishga qabul qilinadilar;
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan xodimlar o‘n sakkiz yoshga to‘lgunlariga qadar har yili majburiy tarzda tibbiy ko‘rikdan o‘tkazib turilishi kerak;
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslar mehnatga oid huquqiy munosabatlarda katta yoshdagi xodimlar bilan teng huquqqa ega.
O‘n sakkiz yoshga to‘lmagan xodimlar bilan tuzilgan mehnat shartnomasini ish beruvchining tashabbusi bilan bekor qilishda, mehnat shartnomasini bekor qilishning umumiy tartibiga rioya qilishdan tashqari, yana qaysi organdan rozilik olish kerak?
kasaba uyushmasi qo‘mitasidan;
o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan xodimning ota-onasidan;
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligidan;
mahalliy mehnat organidan.
O‘rta maxsus, kasb-hunar o‘quv yurtlarida ishlab chiqarishdan ajralmagan holda ta’lim olayotgan xodimlarga diplom loyihasini (ishini) bajarish yoki bitiruv imtihonlari topshirish vaqtida qanday imtiyoz berilgan?
olti kunlik ish haftasi bo‘lganda haftada bir kun o‘rtacha ish haqi saqlangan holda ishdan ozod etiladilar;
besh kunlik ish haftasi bo‘lganda haftada 18 soat o‘rtacha ish haqi saqlangan holda ishdan ozod etiladilar;
olti kunlik ish haftasi bo‘lganda oyda ikki kun o‘rtacha ish haqi saqlangan holda ishdan ozod etiladilar;
olti kunlik ish haftasi bo‘lganda haftada bir kun xodim hisobidan ishdan ozod etiladilar.
O‘rta maxsus o‘quv yurti talabalariga diplom loyihasini (ishini) tayyorlash va yoqlash davrida qancha muddat o‘rtacha oylik ish haqi saqlangan holda qo‘shimcha ta’tillar beriladi?
ikki hafta;
bir oy muddat;
ikki oy muddat;
uch oy muddat.
Baholash mezonlari 1-yakuniy nazorat uchun test savollari.
Variantlar soni 1 ta Test savollari soni-25 ta
TO‘g`ri javoblar soni-20 ta bO‘lsa 5(a`lo) baho TO‘g`ri javoblar soni-17 ta bO‘lsa 4(yaxshi) baho TO‘g`ri javoblar soni-14 ta bO‘lsa 3(qoniqarli) baho
Baholash vositalari
Nimalar baholanadi?
⦿ Nazariy bilimlar;
⦿ Amaliy ko‘nikma va malakalar; Xulq- atvor va shaxsiy fazilatlar.
⦿ Ta’limjarayoniboshida ( B.N )
⦿ Ta’limjarayonidavomida (J.N, O.N) Ta’limjarayoniyakunida ( Ya.N )
“A’lo» baho:
Mehnat muhofazasi fanidan o‘tilgan mavzu mazmunini chuqur va to‘la egallab olgani, o‘quv materialidagi nazariy va amaliy mashg‘ulotlarda o‘rganiladigan bilimlarni mazmun jihatidan ajrata bilganligi, o‘qituvchi tomonidan berilgan savollarga erkin, ijodiy fikirlab javob qila olgani shuningdek javoblarni to‘g‘ri usulda, ijodiy, ishonchli va bexato bo‘lishi.
“ Yaxshi» baho:
Mehnat muhofazasi fanidan o‘rganilishi lozim bo‘lgan o‘quv materialining mazmunini chuqur va to‘la o‘zlashtirgani, o‘rganilgan tushunchalarni to‘la bayon eta olishi, berilgan topshiriqni bajarish malakasiga ega bo‘lganligi, lekin topshiriqlarni bajarishda noaniqliklarga, javob mazmunida, shakli va uslubida ayrim xatolarga yo‘l qo‘yilganligi.
“Qoniqarli» baho:
Texnikaviy chizmachilikfanidan oquv materialidagi asosiy bog‘lanish va qoidalarni o‘rganganligi, tushunganligi, lekin tushunshalarni, amaliy topshiriqlar mazmunini yetarli darajada chuqur egallab olmaganligidan dalolat beradigan xatolarga yo‘l qo‘yilishi, aytadigan fikirni bayon eta olmasligi. Javobda birlik yo‘qligi. Javob to‘g‘ri bo‘lsa ham, u alohida, tarqoq fikirlardan iborat bo‘lishi. Javob berishda ikkilanish borligi, ko‘p hollarda ta’lim beruvchining yordami bilan javob berishi.
“ Qoniqarsiz» baho:
Mehnat muhofazasi fanidan tizimsiz, tarqoq bilimlarga ega bo‘lganligi. Nazariyamaliy topshiriqlar mazmunini bir- biridan farqini bilmasligi. Javob berish ma’zmunida qo‘pol xatolarga yo‘l qo‘yishi. topshiriqlarini mustaqil bajara olmasligi.
“Boshlang‘ich nazorat»
Test savollarini baholash mezoni
14- 17 ta to‘g‘ri javob - «3» baho (60%-74%)
18- 21 ta to‘g‘ri javob - «4» aho (75%-89%)
22- 25 ta to‘g‘ri javob - «5» baho (90%-100%)
Foydalanilgan adabiyotlar:
“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi»
O‘.R.Yo‘ldashev. O.D.Rahimov. 2002 yil Fan va texnologiya nashryoti
Internet manbalari ZiyoNET>Библотека<“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi» http://library.ziyonet.uz>book
|