|
O`zbek xalq hunarmandchiligini rivojlantirgan hunarmand ustalar vaBog'liq 8 sinf texnologiya konspekt [uzsmart.uz]2. O`zbek xalq hunarmandchiligini rivojlantirgan hunarmand ustalar va
ularning ish usullari.
Qadim zamonlardan beri ota-bobolarimiz insoniyat vujudga
keltirgan kashfiyot, ilm-fan cho`qqilarini egallab, o`z hunarlarini avloddan-avlodga
o`tkazib kelmoqdalar. Masalan, yog`och o`ymakorligi, naqqoshlik, me`morchilik,
kandakorlik,
kulolchilik,
pichoqchilik,
zargarlik,
kashtachilik,
zardo`zlik,
gilamchilik, do`ppido`zlik, quroqchilik, savatchilik va boshqalar. Bu borada, har bir
usta o`zi yashab, ijod etgan yerdagi badiiy an`analarning o`ziga xos tomonlarini
o`zida aks ettiradi. Masalan, Xivalik xalq ustalari yog`ochni o`yib naqsh ishlashda
yog`ochning tabiiyligini saqlab qolganlar, buxorolik ustalar esa naqsh o`yib ishlagan
buyumlarni jim-jimador qilib, uni oltinsimon va kumushsimon ranglar bilan
bo`yaganlar. Qo`qonlik xalq ustalari yog`ochni o`yib naqsh solishda uni o`rta
chuqurlikda o`yganlar, Toshkent xalq ustalari taxta yuzasidagi naqshlarni zaminsiz,
chiziqlar orqali bajarganlar va hoshiya naqshlarini ko`p ishlaganlar. Marg`ilon
ustalari o`ymakorlik ishlarining zaminini o`ta chuqur o`yganlar. Hozirgi paytda
yog`och o`ymakorligi me`morchilik bilan bir qatorda ro`zg`or buyumlariga bezak
berishda ham keng qo`llanilmoqda. O`zbekistonda ishlatiladigan o`yma naqshlarning
chuqurligi 2 mm dan 15 mm gacha boradi.
Toshkent, Buxoro, Qo`qon, Samarqand o`ymakor ustalari buyumlarining
o`yilgan zaminini chekma uslubida maxsus chekich iskana qalam bilan chekichlab
chiqadilar. Xiva ustalari naqsh zaminini chakichlamasdan tekisligicha qoldiradilar.
Ular o`yib tayyorlangan buyumlarning yuziga qizdirilgan chigit yog`i surtadilar.
Bunda buyumning namga va issiq-sovuqqa chidamliligi oshadi. Ikkinchidan cjhigit
yog`i naqsh yuzini qoramtir qilib ko`rsatadi. Toshkent, Qo`qon va Samarqand
ustalari esa tayyor buyumlarni maxsus lok bilan loklaydilar.
Yog`och o`ymakor ustalari qadimdan uch uslub asosida yog`ochlarga bezak
berganlar. Bular bag`dodi, islimiy va pargoridir. Bu uslublardan yana biri girih
islimiydir. Agar islimiy naqshlar sirkul yordamida bajarilsa, pargor islimiy, aylana
islimiy deb ataladi (1-2 rasm). Bu o`ymakorlik turini ustalar “o`ymali pargori” va
“o`yma pargor bilan” deb nomlaydilar. Ozbekistonda pargori uslubi ustalaridan
T.Ayibxo`jayev, A,Tursunboyev, Xaydar Najmiddinov, Qodirjon Haydarov,
Sulaymon Xo`jayev, Ortiq Fayzullayev, Abduvosiq Saydaliyev, Botir Ganiyev va
boshqalarning pargori uslubidagi ishlari elga manzur bo`lib kelmoqda.
1-rasm
2-rasm
|
| |
