Qorasuv, Chust, Xiva, Shahrixon, Qoqon, Farg`ona vodiysi, Samarqand,
Buxoro,
Toshkent, Xorazm, Qashqadaryo, Surxondaryo qadimdan pichoqchilik
markazlari bo`lib, ular o`zining ishlash texnologiyasi, shakli, katta-kichikligi va
bezaklari bilan bir-biridan tubdan farq qilgan.
O`zbek xalq amaliy bezak san`atining eng keng tarqalgan turlaridan yana biri
kandakorlikdir. Kandakorlik deganda metalldan yasalgan badiiy buyumlarga o`yib
yoki bortiq qilib naqsh ishlash tushuniladi. Savdo-sotiqda qadimdamdan kandakorlik
buyumlariga talab katta bo`lgan.
O`zbek xalq amaliy san`ati turlari ichida zeb-ziynat san`ati bo`lmish zargarlik
alohida o`rin egallaydi. Qo`qonda shuhrat qozongan zargar ustalardan esa Mahmud,
usta Omon hoji Marahimov, X.Najmiddinovlar, Namanganda usta Niyoz Oxun,
Andijonda esa Oybergan, X.Otaboyev, Toshkentda S.Bobojonov, Oxun Bobojonov,
usta Samihiddin, A.Shoislomov,
usta Mirxalil, Urganchda M.Abdullayev,
Samarqandda X.Yo`ldoshev, I.Kolimboyev, V.Hafizov va boshqalarning mehnati
zargarlik kasbining rivojlanishida juda katta hisoblanadi.
Ozbek milliy kashtado`zlik xalq hunarmandchilik san`atining eng qadimiy
turlaridan bo`lib, u xalqning o`z turmushini go`zal qilish istagi natijasida yuzaga
kelgan. Kashta kiyimlar va buyumlarni bezashda hamda ro`zg`r bezak buyumlari
tayyorlashda qadimdan qo`llanilgan.
Kashtachiligimiz san`ati nafaqat mamlakatimizda, balki chet ellarda ham shuhrat
qozongan. O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich, so`zana
zardevor,
gulko`rpa, choyshab kabilar Fransiya, Italiya, Yaponiya, Germaniya, Belgiya, Amerika,
Hindiston kabi horijiy mamlakatlarda, shuningdek, Respublikamizning Farg`ona vodiysida
faqat xonadonlarda emas, balki amaliy san`at muzeularida ko`p namunalari to`planib,
doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan.
Kashtado`zlikning yirik namoyondalaridan andijonlik rassom kashtado`z
X.Nazarov, samarqandlik tashtado`z Usmon shokirov, toshkentlik kashtado`z va
chizmakash Xayri Sobirovalar kashta buyumlariga yangi turli xil naqsh kompozitsiya va
tikish usullarini yaratdilar. X.Sobirova onasi Zaxira Mirxoliqovadan qo`lda, mashinada
tikish sirlarini va chizmachilikni o`rgandi. X.Sobirova 15
yoshidan boshlab onasining
kashtado`zlik hunarini davom ettirib, ko`plab shogirdlar yetishtirishda o`z hissasini
qo`shgan.
O`zbek kashtachiligida iroqi, ilma, yorma, bosma, xomdo`zi, chamak, chinda hayod,
baxya choklari keng tarqalgan. Turli joylardagi badiiy kashtalarda choklar turlicha tikiladi.
Chunonchi, Toshkentda ko`proq bosma choki, Shaxrisabzda yorma, kandaxayol, iroqi,
Buxoro, Samarqand, Nurotada yorma choki bilan tikiladi.
Kashtado`z ustalar tabiatdagi gul, barg, novda, g`uncha,
qush va boshqalarning
tuzilishini, o`sish qonun-qoidalarini, ko`rinishini sinchiklab o`rganib, ulardan turli naqsh
kompozitsiyalar ishlash uchun har xil elementlarni stillashtirib olganlar. Masalan gulni
stillashtirib olar ekan, uning go`zalligini qaysi holatdagi ko`rinishini tasvirlashni izlab
topadi. Osimliksimon naqshlar “Islimiy gullar” deb ataladi. Islimiy gullar o`z navbatida,
ikki tomonga ulanadigan ko`rinishda bo`ladi.
