Современные решения проблем системы высшего, среднего образования и их решения
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
220
Чыңгыз Айтматовдун өмүрү - анын жазган чыгармалары менен
тамырлаш, тагдырлаш. Жазуучунун өмүр жолу алгач саясий тоталитардык
режимдин каардуу күндөрүнөн башталып, Улуу Ата Мекендик согуш
мезгили, андан соң советтик ураалаган доор, эгемендүүлүк жылдар жана
жыйырма биринчи кылымдагы өнүгүүнүн космостук деңгээлге чыккан
глобалдашуу мезгилдеринен туш келди. Буга ылайык ар бир коомдук учур
Айтматовдун
чыгармаларында
көркөм-философиялык
аспектиде
чагылдырылып келди. Ал эми ааламдашуу доорунда өкүм сүрүп келе
жаткан жетишкендиктер жана көйгөйлөр Айтматовдун көркөм дүйнөсүнүн
предметине айланды. Адамзаттын Рух ааламынын жардыланышы,
дүйнөдөгү социалдык-экономикалык ири кыйроолор Ч.Айтматовдун көз
алдында өтүп, жан-дүйнөсүнө тынчтык бербей жашады. Өзү жашап жаткан
мезгилдин кубанычы менен кайгысы, жыргалы менен азабын жазуучу аң-
сезимдүү туя билип, «коомдук илдеттерди» чыгармаларында чагылдырып,
окурмандарга ар тараптуу ачып берди. [9, 151-б]
XX кылымдагы социалдык катаклизмдерди, согуштун каарын,
социалдык турмуштагы катаал чындыкты көркөм аңдоого умтулган,
философиялык, нравалык- этикалык, экологиялык глобалдык маселелерди
кабыргасынан койгон дүйнөлүк жазуучу өз чыгармаларында аалам жана
адам, адам жана табигат, жеке адамдын тагдыры жана идеология өңдүү
маселелер камтылып, ал маселелер тарыхтын жана адам тагдыры аркылуу
көркөм иликтөөгө алган. Философиядагы адам проблемасы Ч.Айтматовдун
чыгармаларында башкы орунда. Адамдын жашоодогу орду, ыйманы,
турмуштагы карама-каршылыктары, дегеле тагдыр деген эмне, анын
мааниси кандай суроолору орошон ойчулду түйшөлдүрүп, ага
чыгармаларында жооп издейт. Бул тууралуу белгилүү окумуштуу
А.Акматалиев: “Тагдыр бир чети адам баласынын бешенесине жазылган,
адамдык табияты менен бирге бүткөн жазуу болсо, экинчиден ошол
жазылган тагдырын өмүрүндө ардактап, барктап алуу, ага этият мамиле
кылуу жеке адамдын акылынан, үчүнчүдөн
тагдыр аны курчап турган
чөйрөгө да тыгыз байланыштуу болот эмеспи. Таксыр тагдырдын буйругу
