Современные решения проблем системы высшего, среднего образования и их решения
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
222
болуп” сүзүп кетүүсү ошондой эле
экология, адеп-ахлак проблемасы менен
катар адам эркиндигине карата коомдук кысымдын катышын байкоого
болот. Жогоруда айтылгандарды эске алуу менен Момун чал адамдык
касиетинин тайышы, анын небересинин көз алдында баркын түшүрүп,
башка дүйнөнү тандашына негиз болуп калды. “Ак кеме” повестинде адам
деген атка татыктуу болуу жана аны сыйлай, баалай билүү, башка адамдын
инсандык беделине шек келтирбөө, адам менен табияттын ортосундагы
мамиле тууралуу жалпы адамзаттык маанайда, философиялуу ой
камтылган.
Ал эми «Саманчынын жолу» чыгармасында башкы каарман
Толгонайдын улуу адам экендигин баяндайт.
Бирдей бой жетип, эл
керегине жараган үч уулунан жана өмүрлүк жолдошунан ажыраган АЯЛ,
ЭНЕ башка түшкөн мүшкүлгө мүнкүрөбөй белин бекем бууп өз кызматын
аркалайт. Башка бирөөнүн тукуму болсо да жерибей, адамзаттын тукуму
уланат деп, неберем деп чонойтуп, адамгерчилик сапатты даназалайт.
Чыгармада дапдайын көрүнүп тургандай, эн башкысы социалдык
катаклизм –согуш, адам баласын курут кыла албашына ишеним менен
карап, жашоо улайт. Адамзат жаралып, кайра өлөт экен. Карап көрсөк
алмустактан бери өкүм сүрүп келген бул көрүнүш философиядагы башкы
маселелердин бири. Бири өлүп, анын орду экинчиси менен толукталып,
жашоо, адам тукуму улана берээри чыгармада көркөм сөз менен
баяндалган. Кээ бири адам аты болгону менен эмне деп жашаганын
түшнүп-түшүнбөй өтсө, айрымдары Толгонай сыяктуу тарыхта өз атын
өлбөс – өчпөс кылып калтырат. [2]
Ал эми “Дениз бойлой жорткон ала дөбөт” повестинде алыскы
Охотск денизинин жээгиндеги нивх элинин турмушу сүрөттөлгөн.
Чыгарманын негизги идеясы деңизде улуу туманда калган аңчылардын
адамдык улуулугу. [2] Повесттин башкы каармандары жаратылыш
стихиясын өзүлөрүнүн бийик адамгерчилик сапаты менен жеңип чыгышат
да келечек муундун өкүлү Крисми тирүү калып жашоо уланат.
