1-таблица
Исфайрам-Cай суусунун бассейининде сымаптын
орточо саны, (1л мкг/л)
Анализ алынган суунун
орду
Жаан-чачын
суусу
Аралашмада
Сууда
Чаувайдагы суу
1,08
3,4
1,6
Чаувайдын оозунда
1,67
8,1
3,7
Чаувайдан 10 км төмөндө
1,34
3,3
2,0
Чаувайдагы шахтынын
жанындагы сууда
340,1
16,8
20,5
Уч-Коргондо
1,03
2,4
2,8
Кувасайда
0,50
1,7
2,4
Ферганада
0,30
2,0
3,1
Fundamental fanlarni rivojlantirish istiqbollari
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
361
Металлдык сымаптын парлары жогорку басымда каныгат жана
тиричилик чөйрөсүндөгү шартта жогорку ылдамдыкта бууланып, адам
жашоосунда коркунуч жаратуучу «сымап атмосферасын» пайда кылат. Ал
эми жабык чөйрөдө сымаптын бууларын чаңдар, ар түрдүү
материалдардын сырткы катмарлары жутуп алат. Сымаптын атомдору
көмүртектин атомдору менен бекем байланышты түзүп, сымаптын
органикалык бирикмелерин пайда кылат. Мисалы: метилсымап – тирүү
организмдерге өтө зыяндуу.
Өлкөнүн стратегиялык милдеттеринин бири – калктын ден
соолугунун абалы жана калктын орточо жашын узартуу болуп саналат.
Азыркы мезгилде көп өлкөлөрдө техногендик жана антропогендик
таасир айлана-чөйрөгө коркунуч пайда кылып, калкка экологиянын зыяны
тийип жатат. Кыргызстанда мындай аймакка баалуу металлдар өндүрүлгөн
өнөр жай жайгашкан аймактарды киргизсе болот. Аларга: түштүктөн
Айдаркен, Кадамжай, Чаувай кен өнөр жай жайгашкан Баткен областын
киргизсе болот. Чаувай кенинин калдыктарынын таасирин азайтуу
максатын ишке ашыруу үчүн илимий–техникалык программаларды иштеп
чыгуу, аны ишке ашыруу үчүн усулдарды ойлоп таап, мыкты
технологияларды табуу үчүн конкурстар, иш-чаралар өткөрүү керек:
«КРдагы экологиясы начар аймактагы калктын ден соолугун чыңдоо жана
социалдык жактан коргоо, медициналык жактан камсыздандыруу,
экологиянын терс таасирин минималдаштыруучу илимий- усулдук
иштелме иштеп чыгуу».
Химиялык, спектралдык жана сүрөттөп изилдөө ыкмасын колдонуу
менен көп өсүмдүктөрдү изилдөө ыңгайлуу. Изилдөөнүн объектери катары
экологиялык жактан булганган жердеги суу, топурак, аба, өсүмдүктөр
жана жашаган калкты алса изилдөө ыкчам жүрөт. Изилдөө предмети
экологиялык жактан булганган жерде жашагандардын ден соолугунун
абалы; жашап жана иштегендерге коркунуч шарттарынын факторлору;
Изилдөөнүн негизги багыттары: социологиялык, экологиялык.
Песпективы развития фундаментальных наук
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
|
