Termodinamikaning II qonuni




Download 3,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/158
Sana11.12.2023
Hajmi3,39 Mb.
#115552
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   158
Bog'liq
pdf (2)

1.2.1. Termodinamikaning II qonuni 
 
Termodinamikaning birinchi qonuni tabiatdagi jarayonlarning yo‗nalishini 
aniqlab bermaydi. Masalan, rna‘lum tezlik bilan harakatlanavotgan mashinaning 
kinetik energiyasi tormozlanish natijasida issiqlikka aylanadi va atrof-muhitga 
sochiladi. Mana shu sochilgan energiya o‗z-o‗zidan yig‗ilib, mashinaning kinetik 
energiyasiga aylanmaydi. 
Tajribalardan ma‘lumki, issiqlik o‗z-o‗zidan hamma vaqt issiq jismdan 
sovuqroq jismga o‗tadi. Ammo teskari jarayon o‗z-o‗zidan amalga oshmaydi. 
Mana shunday jarayonlar termodinamikaning birinchi qonuniga zid emas, chunki 
bunda issiqlik va ish o‗rtasida ma‘lum bir munosabat bajariladi. Masalan, birdan-
bir natijasi biror jismdan olingan issiqlikni unga ekvivalent bo‗lgan ishga aylanti- 
radigan jarayon termodinamika birinchi qonuniga zid emas. 
Yuqorida keltirilgan va boshqa ko‗p tajriba natijalariga asoslanib quyidagi 
xulosaga kelamiz, ya'ni abadiy ishlaydigan mashinaning ikkinchi turini vujudga 
keltirib bo‗lmaydi. Buni ko‗pincha termodinamikaning ikkinchi qonuni deb ham 
yuritiladi. 
Termodinamikaning ikkinchi qonuni tabiatda bo‗layotgan jarayonlarning 
o‗tish yo‗nalishini va tavsifini aniqlab beradi. 
Endi bir-biriga ekvivalent bo‗lgan termodinamikani ikkinchi qonunining har 
xil ta'riflarini keltiramiz: 

20 
1. 
Plank ta‟rifi: «Birdan-bir natijasi issiqlikni ishga aylantiradigan 
davriy jarayonni amalga oshirib bo‗lmaydi». 
Buni quyidagicha tushuntirish mumkin. Faraz qilaylik, T
1
haroratda isitkich 
va mashinaning silindrida ishchi jism (gaz) berilgan bo‗lsin (1-rasm). Ishchi 
jismga isitkich bergan Q
1
issiqlik hisobiga A ish bajariladi, ya‘ni Q

Download 3,39 Mb.
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   158




Download 3,39 Mb.
Pdf ko'rish