7
KIRISH
Metallurgiyadagi istiqbolli, zamonaviy yo‗nalishlar
- metallurgiya sanoati
ishlab chiqarishida asosiy o‗rinni egallaydi.
Rangli metallurgiyada bir vaqtning o‗zida xom ashyodan kompleks
foydalanish va atrof-muhitni zararli chiqindilardan ishonchli himoya qilishni
ta‘minlaydigan qurilmalar va kam xom ashyo sarflaydigan
texnologiyalarning
metallurgik ishlab chiqarishga qo‗llanila boshlanishi ilmiy-texnik taraqqiyotning
muhim yo‗nalishlaridan biri hisoblanadi.
Avtogen jarayonlar haqida ma‟lumot
Avtogen jarayonlar deb, metallurgiya sanoatida
shunday texnologik
jarayonlarga aytiladiki, ular tashqaridan issiqlik manbai sarfisiz,
ichki energetik
zaxiralar hisobidan boradi. Sulfidli xom ashyoni qayta ishlaganda pirometallurgik
jarayonning avtogen borishi, qayta ishlanayotgan shixta sulfidlarining yonish
ekzotermik reaksiyalari va shlak hosil bo‗lish reaksiyalari issiqligi hisobiga amalga
oshadi. Oksidlovchi
reagent sifatida havo, kislorodga boyitilgan havo yoki
texnologik kislorod ishlatilishi mumkin.
Hozirgi vaqtga kelib, to‗g‗ridan–to‗g‗ri xomaki mis olishga mo‗ljallangan
turli
variantlar tavsiya etilmoqda, lekin faqat uchta jarayon: «Noranda»,
«Mitsubisi», suyuq vannada eritish sanoatda o‗z o‗rnini topdi.
Quruq mis boyitmalarini «Noranda» usuli bilan uzluksiz eritish uzunligi 21,3
m, diametri 5,2 m gorizontal silindrik aylanma uskunalarda amalga oshiriladi. 37
% gacha kislorodga boyitilgan havo shixta yuklash uchastkasida joylashtirilgan
furmalar orqali kiritiladi. Eritish natijasida 70-75 % Cu li shteyn olinadi.
«Mitsubisi» jarayoni to‗g‗ridan-to‗g‗ri qoramtir mis olishga mo‗ljallangan
uzluksiz avtogen eritish hisoblanadi. Texnologiyaning hamma asosiy bosqichlari –
eritish, konverterlash, shlaklarni kambag‗allashtirish
alohida ovalsimon uchta
statsionar pechda olib boriladi. Oraliq mahsulotlar uzluksiz ravishda bir pechdan
boshqasiga oqib o‗tadi (1-rasm).
