85
Modda miqdori. Modda miqdorini o‗lchash uchun asosiy birlik sifatida
Mol qabul qilingan. Moddaning
bir molining massasiga uning molyar massasi
deyiladi.
Uglerod - 12 ning 0,012 kg massasidagi atomlar soniga teng
strukturaviy element (masalan, atom, molekula) lardan tashkil topgan
moddaning miqdori bir mol(
) deb ataladi. Molyar massa kg/mol da o‗lchanadi
va
harfi bilan belgilanadi. Masalan, kislorod (
O
2
) ning molyar massasi
=0,032
kg/mol, vodorod (
N
2
)
uchun
=0,02 kg/mol, azot (
N
2
) uchun
=0,028 kg/mol, 1
mol moddadagi molekulalar soni moddaning turiga bog‗liq bo‗lmagan o‗zgarmas
kattalik bo‗lib
Avogadro soni deb ataladi va odatda,
N
A
deb
belgilanadi, u
N
A
=
6,0222
.
10
23
1/mol teng bo‗ladi.
Molekulalarining soni
N ga teng bo‗lgan modda miqdorida necha mol
borligini aniqlash uchun quyidagi ifodadan foydalanamiz:
m
N
N
A
,
Bitta
gaz molekulaning massasi m
m
kg bo‗lsa, bir mol gazning massasi, ya‘ni
molyar massasi
mol
kg
N
m
A
M
/
teng bo‗ladi.
N ta molekulalardan tashkil topgan gazning massasi:
M=m
m
N. Bu
ikki massaning nisbatidan foydalanib biror
V hajmdagi
molekulalarning sonini
aniqlaylik:
A
N
M
N
Demak,
N ta gaz molekulasi egallagan hajm ma‘lum bo‗lsa, birlik hajmdagi
molekulalar soni, ya‘ni
molekulalar konsentratsiyasini aniqlash mumkin.
V
N
n
Normal sharoitda 1 kilomol gazning egallagan hajmi
V
=22,4 m
3
ekanligini
e‘tiborga olib, 1m
3
hajmdagi
molekulalar soni n
0
= N
A
/V
m
= 2,7
.
10
25
m
-3
ga teng
ekanligi aniqlanadi. Bu esa
Loshmidt soni deb ataladi.
Molekulalar massa
10
-26
kg juda kichik bo‗lganligi sababli, odatda, atom va
molekulalarning massalarini massaning atom birligi (m.a.b) da ifodalanadi. M.a.b.
qiymat jihatdan uglerod - 12 atomi massasining 1/12 ulushiga teng qilib olinadi:
kg
m
b
a
m
c
27
10
6607
,
1
12
1
.
.
.
1
