140
6.1.2. Misning xossalari va ishlatilishi
Mis (Cu) – qizg‗ish ko‗rinishidagi metall bo‗lib,
yuqori plastiklik va
oquvchanlik xususiyatiga ega. Misning zichligi 8,96 g/sm
3
, erish harorati 1083
o
C,
issiqlik va elektr o‗tkazuvchanlik xossasi yaxshi. Yumshoq bo‗lganligi sababli
kesuvchi asbobda
ishlov berish murakkabroq, lekin yaxshi jilolanadi.
Mis ochiq havoda oksidlanadi va bu oksid qatlami uni yemirilishdan
saqlaydi. Mis azot kislotasida va sulfat
kislotasining eritmasida, harorat ortishi
bilan yengil eriydi. Xlorid kislotasida esa, kislorodning ishtirokida eriydi.
Mis, qulay fizik va mexanik xususiyatlarga ega bo‗lganligi sababli, sanoatda juda
keng qo‗llaniladi.
Misni ishlab chiqarishi XX asrni ikkinchi yarmida keng rivojlangan. 2005
yilda dunyoda taxminan 14,5 - 15,0 mln. t. mis ishlab chiqildi. Eng ko‗p
ishlab
chiqqan davlat - Chili bo‗lib u erda 5 mln. tonnaga yaqin mis ishlab chiqildi.
Chilidan tashqari asosiy mis ishlab chiqaradigan davlatlar: AQSH, Kanada,
Avstraliya, Yaponiya,
Germaniya, Ispaniya, Meksika,
Portugaliya, Rossiya,
Polsha, O‗zbekiston, Qozog‗iston va boshqalardir.
10-jadvalda va 17-rasmda oxirgi yillarda MDH davlatlari va dunyo
bo‗yicha rafinirlangan misni ishlab chiqarish ko‗rsatkichlari keltirilgan.
17-rasm. Rafinirlangan misni dunyo bo„yicha ishlab chiqarilishi
Rafinirlangan misni dunyo bo‟yicha ishlab chiqarilishi
(minгg tonna)
