|
Metallurgiyada qo’llaniladigan o’tga chidamli materiallar
|
| bet | 2/5 | | Sana | 29.01.2024 | | Hajmi | 32,06 Kb. | | #148069 |
Bog'liq Metallurgik pechlarda qo\'llaniladigan o\'tga bardosh materiallarQo’ymakorlik chuyani. Qo’ymakorlik chuyani domna pechidan olinadigan hamma chuyanning taxminan 18 % ga yaqinini tashqil etadi. Bu chuyanning suyuq, holatda oquvchanligi yuqori bo’ladi va qolipning nozik joylarini ham yaxshi to’ldiradi, shu sababli u har xil qo’ymalar olish uchun ishlatiladi. Uning qo’ymakorlik chuyani deb atalishining sababi ham ana shundadir.
Qo’ymakorlik chuyani tarkibidagi uglerodning ko’p qismi erkin xolatda, grafit tarzida bo’ladi va siniq joyi kul rang tusda ko’ringanligi uchun kul rang chuyan deb ham ataladi.
Qo’ymakorlik chuyanining ximiyaviy tarkibi 9-jadvalda keltirilgan. Domna pechida qo’ymakorlik chuyani hosil qilish uchun shixtada yetarli miqdorda kultuproq bo’lishiga erishish kerak. U tarkibidagi grafitning qanday shaklda bo’lishiga qarab, kul rang, oddiy, juda puxta va bog’lanuvchan chuyanlarga bo’linadi. Oddiy kul rang chuyan grafit plastinkalar shaklida bo’ladi; bu chuyan СЧ harflari va ikki xonali ikkita son bilan markalanadi, masalan, СЧ 12-28. Bu markadagi SCH harflari (ruscha seriy chugun so’zlarining birinchi harflari) kul rang chuyan ekanligini, birinchi son (12 ) cho’zilishdagi mustahkamlik chegarasini Mpa hisobida, ikkinchi son (28 ) esa egilishdagi mustahkamlik chegarasini (Mpa hisobida) bildiradi. Oddiy kul rang chuyanning markalari ximiyaviy tarkibi va mexaniq xossalari 9 jadvalda berilgan.
Juda puxta chuyanda grafit shar shaklida bo’ladi: bu chuyan VCH harflari (ruscha vsokoprochny chugun so’zlarining birinchi harflari ) ikkita son bilan markalanadi. Masalan, VCH 45-5. Bu markadagi VCH harflari juda puxta chuyanni. Birinchi ikkita son (45 soni ) chuyanning cho’zilishdagi mustahkamlik chegarasini (MPa hisobida), ikkinchi son (5 soni ) esa nisbiy uzayishini ( % ) ifodalaydi.
1.2. Metal prakatlarni tayorlash pechlarning tavsifi
Bog’lanuvchi deganda, bu chuyanni faqat bog’lash yo’li bilan ishlab bo’ladi, deb tushunish yaramaydi. Bu nom shu chuyanning kul rang chuyanga qaraganda plastikrok bo’lganligi uchun berilgan nomdir, demak u shartlidir.
Bog’lanuvchi chuyanda grafit- bodiroq shaklida bo’ladi, bu chuyan ham ikkita harf ketma-ket keladigan ikkita son bilan markalanadi. Masalan, KCH50-4. KCH harflari (ruscha kovkiy chugun suzlarining birinchi harflari) chuyanning bog’lanuvchan chuyan ekanligini, birinchi ikki son (50 ) chuyanning cho’zilishdagi mustaxkamlik chegarasini (n/mm² xisobida), ikkinchi son (4) esa nisbiy uzayishini (% xisobida) anglatadi. Bog’lanuvchan chuyanning ximiyaviy tarkibi va mexaniq xossalari ham 8- jadvalda keltirilgan.
|
| |
