“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

84 
3. O‘zbekistonda yevropa standartlari mamlakatimiz va yevropa ittifoqi o‘rtasidagi 
Hamkorlik va o‘zaro aloqalar. 
 
Tayanch so‘z va iboralar: Yevropa ittifoqi, SEN, SENELEK, Texnik moslashtirish, direktivalar 
 
Evropa ittifoqi Kengashining 1985 yil 7 maydagi «Texnik moslashtirish va sertifikatlashtirish 
sohalarida yangi yondoshuv to‘g‘risidagi qarori»da standartlashtirish masalalariga oid printsiplar 
belgilandi. Bunda, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar yevropa direktivalarining umumiy talablariga 
javob berishi kerakligi, milliy standartlar oldida halqaro va yevropa standartlarining afzalligi 
ko‘rsatib o‘tilgan. 
Evropa ittifoqi (EI) doirasida standartlashtirish ishlarini olib borish yevropa standartlashtirish 
qo‘mitasi (SEN) va yevropa elektro texnikada standartlashtirish bo‘yicha qo‘mitasi (SENELEK)ga 
yuklatilgan. 
Yevropa ittifoqida Yangi va Global yondashuvlar bo‘yicha direktivalar qabul qilinishi bilan, 
ikki darajali texnik jihatdan tartibga solish tizimi amal qilmoqda. 
EI davlatlarida texnik jihatdan tartibga solish shu davlatlar uchun yagona bozorni tashkil etish 
asosiy maqsadiga xizmat qiladi. Mahsulotlarga talablar YeI Kelishuvining sog‘liqni va atrof 
muhitni himoyasi va xavfsizligiga tegishli 13-moddasiga asoslangan. Milliy standartlashtirish 
tizimlari tomonidan yagona bozorni tashkil etishda to‘siqlar bo‘lishi mumkinligi uchun, yeI bu 
to‘siqlarni bartaraf etishga qaratilgan, barcha mamlakatlar uchun yangi yagona qoidalarni ishlab 
chiqdi. 
Eida direktivalar qonunlar vazifasini bajaradi va to‘g‘ridan to‘g‘ri ta‘sir etadigan va bajarilishi 
majburiy xujjatlar hisoblanadi. Direktivalar yevropa Parlamentida qabul qilingandan keyin a‘zo 
davlatlar tomonidan milliy qonunchilikka joriy etilishi kerak. Texnik standartlar va me‘yorlar 
sohasidagi yeIning asos bo‘luvchi direktivasi sifatida, yevropa Parlamenti tomonidan 1998 yil22 
iyunda 
qabul 
qilingan, 
standartlashtirishga 
yangi 
yondashuv 
to‘g‘risidagi 98/34/Esdirektiva 
hisoblanadi. 98/34/ESdirektiva mahsulotni standartlashtirishga Yangi yondashuvni va mahsulotning 
muvofiqligini tasdiqlashni aniqlashga global yondashuvni belgiladi. 
Ushbu direktivaga ko‘ra, yeIning biror-bir davlatida ishlab chiqilgan va reklama qilingan 
mahsulot yeI doirasida erkin harakatlana olishi kerak. 
Yangi 
yondashuv 
asosida 
qurilish 
mahsulotlari 
bo‘yicha qabul qilingan yevropa 
direktivasining ishlash sxemasi 
Yangi yondashuvning asosiy printsiplari quyidagilardan iborat: 
— MHlar (talablari)ni o‘zaro uyg‘unlashtirish (birxillashtirish) mahsulotlarga fakat 
muhim talablarni belgilash bilan chegaralanishi kerak va bunday mahsulotlargina yeI bozoriga 
kiritilishi mumkin; 
— Muhim talablarga mos mahsulotlarning texnik spetsifikatsiyasi (xususiyatlari), 
uyg‘unlashtirilgan (bir xillashtirilgan) yevropa standartlari bilan aniqlanadi; 
— uyg‘unlashtirilgan standartlarga muvofiq ishlab chiqilgan mahsulotlar boshqa 
standartlar asosida ishlab chiqilgan mahsulotlarga nisbatan afzal hisoblanadi; 
— uyg‘unlashtirilgan yoki boshqa standartlarni qo‘llash ixtiyoriy hisoblanadi va ishlab 
chiqaruvchi boshqa standartlarni qo‘llagan taqdirda, ularning muhim talablarga mosligini maxsus 
komissiyada isbotlashi kerak. 
Milliy standartlar va me‘yorlardagi farqdan kelib chiqadigan tafovutlar natijasida paydo 
bo‘ladigan savdodagi to‘siqlar bartaraf etilishi kerak. Mahsulotlar insonlar salomatligi, xavfsizlik, 

85 
iste‘molchilar huquqini va atrof-muhitni himoya qilish kabi talablarga muvofiq bo‘lishi va tegishli 
yorliqlarga ega bo‘lishi kerak. 
Mahsulotlar texnik 
spetsifikatsiyasi 
uyg‘unlashtirilgan 
(birxillashtirilgan) 
standartlar 
ko‘rinishida bayon etilib, ularda mahsulotning nomi, vazifasi, sifatdarajasi, texnik harakteristikalari, 
xavfsizligi, o‘lchamlari, atamalar, simvollar, sinov usullari, o‘rash va yorliqlashga talablar, 
muvofiqlikni tasdiqlash protseduralari kabi harakteristikalar keltiriladi. Milliy standartlashtirish 
tizimlari doirasida ishlab chiqilgan standartlarda uyg‘unlashtirilgan holda yevropa standartlariga 
havola etilishi hamda ular «Eirasmiy jurnali»da chop etilgan bo‘lishi kerak. 
1961 yilda tashkil etilgan yevropa standartlashtirish qo‘mitasi (SEN)ga yevropa ittifoqiga 
a‘zo 28 davlatning standartlashtirish bo‘yicha milliy idoralari kiradi. Bular Avstriya(ON), 
Belgiya(IBN/BIN), Buyuk Britaniya(BSI), Vengriya (MZSH), Germaniya (DIN), Gretsiya (ELOT), 
Daniya (DS), Irlandiya (NSAI), Islandiya(STRI), Ispaniya 
(AENOR), 
Italiya(UNI), 
Kipr(CYS), 
Latviya(LVS), 
Litva(LST), 
Lyuksemburg(SEE), 
Malta(MSA), 
Niderlandlar(NNI), 
Norvegiya(NSF), 
Polsha(PKN), 
Portugaliya(IPQ), 
Slovakiya(UNMS), 
Sloveniya(SMIS), 
Finlyandiya(SFS), 
Frantsiya(AFNOR), 
CHexiya(CNI), 
SHveytsariya(SNV), SHvetsiya(SIS), Estoniya(EVS) davlatlaridir. 
SENga a‘zolik ka milliy idoralar dastlab tegishli auditdan o‘tadilar va keyin SENning 
belgilangan talablariga mosligi tasdiqlangandan keyin, ular a‘zolikka qabul qilinadilar. 
SEN o‘z faoliyatini quyidagi printsiplar asosida tashkil etadi: 

Download 3,8 Mb.