Uning fizik ma'nosini aniqlaymiz. Avvalo,
bir necha isbot talab
qilmaydigan fikrlarni keltiramiz.
Birinchidan,
𝜑
burchak elektromagnit tebranishlarni matematik
ifodalashda kiritildi. Demak, u faqat elektromagnit
tebranishlarni matematik
ifodalashdagina ma'noga ega.
Ikkinchidan, bu burchak zaryad va tok kuchining berilgan vaqt
momentidagi qiymatini aniqlaydi. Demak,
u tebranishlarning
xarakteristikasi ekan. Bu xarakteristikani
tebranish fazasi
deb
yuritishadi.
Endi
cos 𝜑
ni zaryad oniy qiymatining
amplituda qiymatiga
nisbati orqali ifodalaymiz:
cos 𝜑 =
𝑞
𝑄
𝑚
.
Kondensator zaryadining
𝑞 −
oniy qiymati o'zgaruvchi
kattalik,
𝑄
𝑚
−
amplituda qiymati esa doimiy kattalik bo'lgani sababli
cos 𝜑
,
demak,
𝜑
faza ham uzluksiz ravishda o'zgarib turadi.
Fazaning o'zgarish tezligini topaylik.
Buning uchun tok kuchi
zaryaddan vaqt bo'yicha olingan birinchi tartibli hosila ekanligini
eslaymiz:
𝑖 = 𝑞 ̇ = −𝑄
𝑚
𝜑́ sin 𝜑 .
Bu
yerdagi
𝜑́
hosila — fazaning izlangan o'zgarish tezligidir. Uni
toppish uchun tok kuchining yuqoridagi qiymatini ilgari topilgan
qiymatiga tenglashtiramiz:
− 𝑄
𝑚
𝜑′ 𝑠𝑖𝑛 𝜑 =
𝑄
𝑚
√𝐿𝐶
𝑠𝑖𝑛 𝜑,
Bundan
𝜑
′
=
1
√𝐿𝐶
Kelib chiqadi.
Tebranishlar fazasining
𝜑
′
o'zgarish tezligi
𝜔
0
bilan
belgilanadi (
𝜑
′
= 𝜔
0
) va
