5.Foydali va zararli tomonlari- Issiqlik bilan ko’pgina kasalliklar davolanadi,
issiqlik uzatish hodisasi tufayli balan qavatli uylar isitiladi, issiqlik bilan tirik
organizmlar yashaydi. Odam tana haroratining
oshib ketishi natijasidan
kasallanadi, issiq buyumlar tanani kuydiradi, issiqlikni me’yordan oshib
ketishi ish jarayonini sekinlashishiga olib keladi.
Energiya mavzusidan so’ng
Kubik o`yini sharti bo`yicha ta`riflasak;
1.Energiyani tasvirlashda: bolg`a bilan mix qoqish holatini ko`z oldimizga
keltirishimiz mumkin. Bunda bolg`aning ish bajara olish qobiliyati ya`ni
energiyasi uning vaziyatiga bog`liqligini ko`rishimiz mumkin.
2. Energiyani taqqoslashda ko`p energiya va kam energiya so`zlaridan
foydalanish mumkin. Bunda ko`p va kam so`zlari miqdor jihatdan
taqqoslanadi
3. Energiyani biz harakatga o`xshatishimiz mumkin. Sust harakat –kam
energiyalikni , jadal harakat – ko`p energiyalikni ifodalaydi .
4. Energiya deb jismning ish bajara olish qoboliyatiga aytiladi .
5. Energiya turmush tarzida ko`p ishlatiladi.
Masalan , avtomabilni
yurgizishda benzin orqali dvigatellar yoqilib – issiqlik energiyasi hosil
qilinadi . Yoki 70 kg massali insonning ma`ruza o`qiganda - 920 kJ,
o`tirganda – 420 kJ energiya yo`qotishini misol keltirishimiz mumkin.
6. Energiyaning foydali va zararli tomonlari.
Energiyani foydali tomoni:
1.Energiya bo`lmasa- insonlar va hayvonlar faoliyat ko`rsata olmaydilar.
2.Suvning kinetik energiyasi GESlarda trubinani aylantirib elektr energiyani
hosil qiladi.
Energiyani zararli tomoni:
1. yorug`lik energiyasi bo`lmaganda Quyosh Yerni isitmas va Yer yuzi
muzlab, hayot bo`lmas edi. 2)Avtomabil , samolyotlarda
issiqlik
energiyasining birdan kamayishi turli halokatlarga olib keladi.
7– sinf. Jism massasi mavzusidan so’ng
1. Tavsiflang: Massa.
2. Taqqoslang: Og’ir – yengil.
3. O’xshating: Vazn.
4.Tahlil qiling: Jismning inertlik xossasini tavsiflaydigan fizik kattalik. “ Bo’lak,
parcha” degan ma’noni bildiradi.
5. Ishlating: Tarozi.
6. Foydali va zararli tomonlari: Massa katta bo’lsa, tezlanish shuncha kichik
bo’ladi va tez yurish qiyin kechadi.
7– sinf. Elektr qarshilik mavzusidan so’ng
1.Tavsiflang: Qarshilik.
2. Taqqoslang: Katta – kichik.
3.O’xshating: To’siq.
4. Tahlil qiling: O’tkazgichning zanjirda tok o’tishiga qarshilik qilish xossasi.
5. Ishlating: Reostat tok kuchini rostlaydi.
6. Foydali va zararli tomonlari: Qarshilik ortsa zanjirda tok kam o’tadi va
lampochka xiralashadi.
7
–
sinf. Atom tuzilishi haqida tushuncha mavzusidan so’ng
1.Tavsiflang: Atom.
2.Taqqoslang: Bir atomli va ko’p atomli.
3.O’xshating: Kichik quyosh sistemasi.
4. Tahlil qiling: “Bo’linmas” degan ma’noni bildiradi. Atom markazida musbat
zaryadli yadro joylashgan bo’lib, yengil elektronlar uning atrofida aylanadi.
5. Ishlating: Energiya ishlab chiqarish manbai. AES.
6. Foydali va zararli tomonlari: AES lari atmosfera kislorodini ishlatmaydi.
Energiya manbai hisoblanadi. Zararli tomoni radiaktiv chiqindilar chiqar
7-sinf. To`lqin mavzusidan so’ng
1.To`lqinni tasvirlashda, arqonni misol keltirishimiz mumkin. Bunda
arqonning bir uchini tayanchga mahkamlab , ikkinchi
uchidan ushlab davriy
tebrantiramiz. Natijada tebranish arqon bo`ylab tarqalayotganini ko`ramiz.
Tarqalayotgan bu tebranish to`lqinni ifodalaydi.
2.To`lqinlarni taqqoslashda ko`ndalang va bo`ylama to`lqindan
foydalanamiz. Bu to`lqinlar tarqalish yo`nalishi va holatiga ko`ra farqlanadi .
3.To`lqinni – tebranish holatlariga o`xshatish mumkin.
4.To`lqin deb, tebranishlarning muhitda tarqalishiga aytiladi.
5.To`lqinning
ishlatilishi;Ko`pincha
cholg`u
asboblarining
torlarini
tebratganimizda ulardan bo`ylama to`lqinlar tarqaladi. Yoki tiniq suvga tosh
otganimizda suv sirtida to`lqinlar paydo bo`lganini ko`ramiz.
6.To`lqinning foydali va zararli tomonlari .
Foydali :
-tovushning tarqalishi muloqotga kirishishimizda yordam beradi ya`ni
havoda tovush to`lqinlarining tarqalishi - bizning qulog`imiz eshitishini
ta`minlaydi.
Zararli :
-zilzila vaqtidagi bo`ylama va ko`ndalang to`lqinlarning ta`sirida ko`plab
aziyatlar keltirishi mumkin.
Shunday qilib, innovatsion ta’lim texnologiyalari sharoitida fizika
o’qituvchisining metodik tayyorgarligini shakllantirishda an’anaviy va
innovatsion ta’lim texnologiyalarga asoslangan mashg’ulotlarni qiyosiy tahlil
qilish, o’quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish va boshqarishdagi
farqlarni
aniqlash, umumlashtirish, xulosa qilish, afzallik va kamchiliklarni
aniqlash;
o’qitishda innovatsion ta’lim texnologiyalaridan foydalanishni asoslash;
zamonaviy
texnologiyalar, interfaol metodlardan foydalanish hamda dars
mashg’ulotlariga joriy etish zaruratini tushunish; innovatsion metodlar hamda
ilmiy asoslangan tamoyillar asosida ta’lim jarayonini shakllantirish;
loyihalashtirish, o’quv maqsadi
va vazifalarni aniqlashtirish, elektron,
multimedia tizimlari asosida ta’lim berish; tezkor va interfaol metodlar
asosida bilimlarni xaqqoniy, aniq baholash; fizika o’qitish metodikasi fanidan
tanlagan mavzu bo’yicha tahliliy yondashuv asosida referat yozish; innovatsion
yondashuv asosida mashg’ulot o’tkazish ishlanmasini
loyihalash; fizika darslari
va o’qitishga innovatsion yondashishda shakl va usullarni qo’llash kerak.
