§ 14.3.3. Gidrotexnik inshootida zatvorlar va ko‘tarish jihozlari

191 
Biroq, teshiklar ko‘p bo‘lsa (ko‘proq 7... 10), statsionar mexanizmlar odatda 
mobil qurilmalarga qaraganda qimmatroq bo‘ladi. Bundan tashqari, ko‘char 
mexanizmlar odatda quyidagilarga imkon beradi:
1) tekis zatvorlarni bir qarichdan boshqasiga ko‘chirish;
2) to‘g‘on bo‘ylab avariya holatida zatvorlarni ta’mirlashda bir joydan 
boshqasiga tashish;
3) kranlar gidroelektr stansiyalarda, shuningdek to‘g‘on qurish vaqtida 
ishlatilishi mumkin. 
Statsionar va mobil mexanizmlar tomonidan xizmat qilingan zatvorlar tortuvchi 
moslamalar(tyaga) deb ataladi. 
Elektr motorlar tomonidan ishga tushiradigan ko‘tarish vazifasini bajaradigan 
moslamalar (lebedka) qo‘llaniladi. An’anaviy yassi zatvorlarda ko‘tarish moslamasi 
va elektr motorlarni joylashtirish uchun to‘rtta sxema mavjud (3.8-rasm). 
Ushbu sxemalarni tahlil etib chiqamiz. 
Sxema 1. Elektr dvigatel 8 qarichining o‘rtasida xizmat ko‘prigi 5 joylashgan 
bo‘lib, u po‘lat val 7 ni aylantiradi, bu yesa o‘z navbatida yuk tirgaklari (yoki 
barabanlari) 2 bilan yurgizadi. Shpilkalar (yoki barabanlar) dan tushadigan 
yegiluvchan richaglar 6 truba 1 larda joylashgan; pastdan bu richaglar zatvorga 
biriktirilgan. 
Sxema 2. Bu holda, elektr motor 8 bir bo‘g‘inda joylashgan, bu yerda po‘lat val 
ustidan tashlanadi; xizmat ko‘prik tor yoki butunlay yo‘q bo‘lishi mumkin. 

192 
Sxema 3,4. Bu sxema avvalgisidan shunisi bilan farq qiladiki, po‘lat val 7 (qarich 
ustidan tashlangan) tutash bo‘g‘inlarda joylashgan ikkita elektr dvigateli bilan 
harakatlanadi. Ikkala chig‘ir ham bir xil
 
val bilan qo‘zg‘algani uchun ikkita novda 
ko‘targan zatvorning past-balandlik qochishlari bo‘lishi mumkin yemas. 
3.8-rasm. Ko‘tarish mexanizmlarining statsionar joylashuv sxemalari 
Bu yerda: 1-bo‘g‘inlardagi orolik (paz), 2-ko‘tarish yulduzchasi yeki baraban, 
3-tishli uzatish,4-kosol, 5-ko‘prik,6-egiluvchan ko‘tarish moslamasi (tyaga), 7-po‘lat 
val, 8-elektrodvigatel, 9-elektrik val.

Download 7,42 Mb.