186
To‘suvchi inshootni yuqori b’ef bo‘yicha erkin sath yuzasida egri chiziqlari
H = const nuqtasida chegaraviy uchburchak hosil qilib kesishadilar. Bu esa
0
≤
Q
≥
Q
ma[
sarfga to‘g‘ri keladigan b’efdagi sath o‘zgarishi chegaralarini belgilaydi.
Suv chiqarish inshootlari to‘suvchi inshootlari yuqori b’efiga yaqin joylashtiriladi,
chunki bu yerda suv chiqarish inshootlarining normal ish tartibi saqlanadi.
Yuqori b’ef bo‘yicha rostlashning asosiy xususiyati shundaki, b’eflar orasida
teskari gidravlik aloqa yo‘q, buning natijasida yuqori joylashtirilgan b’eflarga quyi
b’eflardagi o‘zgarishlar ta’sir ko‘rsatilmaydi.
Suv olish vaqtida kanalga suv yig‘ilmaydi, kanalni oxirigacha borib, undan
chiqarib yuboriladi. Yuqori b’ef bo‘yicha ko‘rilgan rostlash tartibi kanalni normal ish
sharoitlariga to‘g‘ri keladi. 3.2– rasmning «b», «v» ko‘rinishlariga avariya
holatlaridagi o‘zgarishlar ko‘rsatilgan. Agar to‘suvchi inshoot ishdan chiqsa, to‘sqich
ochiq holatda to‘xtab koladi. Bu holda ushbu b’efda normal belgilangan sath o‘zgarib
bu bo‘limdagi iste’molchilarga suv uzatilmaydi. Odatda ulardan olinadigan suv sarfi
oxirgi tashlama inshootiga uzatiladi.
Kanaldagi to‘sqichni yopiq holatda to‘xtab qolishi xavfli avariyalardan
hisoblanadi, chunki kanal b’efi toshib ketib maxsus inshootlar va dambalarga zarar
etkazishi mumkin. Shuning uchun b’ef to‘lib ketmasligi uchun maxsus qurilmalar
o‘rnatiladi.
Kanalning yuqori b’ef bo‘yicha rostlash tizimi yetarli darajada ishonchli ishlaydi
va u hozirgi kunda keng qo‘llanilyapti.
