Elektr energiya narxini pasaytirishning o‘zgacha
usuli - bu yirik SHES larni
yuqori shamol potensiali bo‘lgan rayonlarda, shu jumladan dengiz qirg‘oqlarida
qurish va katta quvvatli elektr manbaa tarmoqlari bilan paralell ishlashini
ta’minlashdir.
Ko‘pchilik mamlakatlarda shamol energetikasini
moliyalovchi xususiy
tadbirkorlarga bir qator imtiyozli soliqlar joriy etilgan. Bir qancha soliqlarni
to‘lashdan ma’lum muddatgacha ozod qilish, imtiyozli
foiz stavkali uzoq muddatli
kredit berish va to‘lov muddatini qurulish tugaguncha cho‘zish, ekologiya solig‘ini
joriy etish, elektr energiya sotishdan tushgan foyda mablag‘ining bir qismini
rivojlanish fondiga o‘tkazish, mahalliy narx-navoni joriy etish kabi choralar ko‘rilgan
bo‘lib bu choralar sarflangan kapital sarmoyani juda oz fursatlarda qaytarishga
qaratilgan.
Hozirgi kunda O‘zbekistonda birlamchi energiya
ishlab chiqarish tartibi
jahondagi tartibdan farq qiladi. Buning sababi shundaki, IEA ma’lumotlariga ko‘ra,
bizda asosiy yonilg‘i - energetika mahsulotlaridan: tabiiy gaz - 83,7%, neft
mahsulotlari -10,2%, ko‘mir - 2,6 %, suyultirilgan gaz - 2,5 % va gidroenergiya -
1,0% tashkil etadi.
Yadro energiyasidan va yangidan qo‘llanilayotgan energiya manbalari:
geotermal,
biomassa,
quyosh,
shamol
energiyasidan
katta
hajmlarda
foydalanilmayotganligi sababli ular haqidagi ma’lumotlar berilmagan.
GES larda ishlab chiqarilayotgan elektr energiya
foiz hisobida olinganda
dunyo ko‘rastkichlari bilan raqobatlasha oladi. IES da ishlab chiqarilayotgan elektr
energiya esa dunyo ko‘rsatkichlaridan 22,52% ga yuqoridir.
Ushbu holat shu bilan izohlanadiki, qazib chiqarilayotgan issiqlik - energetika
mahsulotlarining aksariyat qismi yonilg‘i sifatida ishlatiladi. Vaholanki, neft
va gaz
eng qimmatbaho kimyoviy mahsulotdir. Shu sababli issiqlik energiya resruslaridan
elektr energiya ishlab chiqarish mexanizmini o‘zgartirish zarur.
Mustaqil Respublikamizning milliy konsepsiyasi issiqlik energiya resurslarini
tejovchi samarador usullarini shakllantirishga qaratilishi lozim.
Yuqorida keltirilgan
shamol energiyasidan foydalanish bo‘yicha dunyo tajribalarini baholash va tahlil
etish, yangidan kashf etilayotgan energiya manbaalaridan sanalmish shamol
enrgetikasini rivojlantirish va undan foydalanishning
har tomonlama ustunligini
namoyon etdi. Ushbu fikrni 4.2. 4.3, va 4.4 - jadvallardagi ma’lumotlar ham
tasdiqlaydi. Ushbu jadvaldagi shamol intensivligi 15 m/sek bo‘lgan tumanlardagi
shamol esish muddati uzoq muddatni tashkil etadi
