4.6-jadval. Shamol qurilmasi quvvatining parrak diametri va shamolning tezligiga bog‘liqlik ko‘rsatkichlari.
Vintning
diametri, m
Xarakteristikasi
Shamolning tezligi, m/s
1
2
3
4
5
b
7
8
9
10
12
15
1
SHEFK* 35% dagi quvvat (kVt)
-
-
-
0,01
0,02
0,04
0,06
0,09
0,13
0,18
0,31
0,6
parrakning tezligi (ayl/min)
-
-
-
459
573
688
803
917
1032
1146
1376
1720
2
SHEFK 35% dagi quvvat (kVt)
-
0,01
0,02
0,05
0,09
0,15
0,24
0,36
0,52
0,71
1,23
2,39
parrakning tezligi (ayl/min)
-
115
172
229
287
344
401
459
516
573
688
860
3
SHEFK 35% dagi quvvat (kVt)
-
0,01
0,04
0,1
0,2
0,34
0,55
0,82
1L6
1,6
2,76
5,39
parrakning tezligi (ayl/min)
-
76
115
153
191
229
268
306
344
382
459
573
4
SHEFK 35% dagi quvvat (kVt)
-
0,02
0,08
0,18
0,35
0,61
0,97
1,45
2,07
2,84
4,9
9,57
parrakning tezligi (ayl/min)
-
57
86
115
143
172
201
229
258
287
344
430
5
SHEFK 35% dagi quvvat (kVt)
-
0,04
0,12
0,28
0,55
0,96
1,52
2,27
3,23
4,43
7,66
15
parrakning tezligi (ayl/min)
-
46
69
92
115
138
161
183
206
229
275
344
7
SHEFK 35% dagi quvvat (kVt)
0,01
0,07
0,23
0,56
1,09
1,88
2,98
4,45
6,33
8,69
15
29,3
parrakning tezligi (ayl/min)
16
33
49
66
82
98
115
131
147
164
197
246
10
SHEFK 35% dagi quvvat (kVt)
0,02
0,14
0,48
1,13
2,22
3,83
6,08
9,08
12,9
17,7
30,06
59,8
parrakning tezligi (ayl/min)
11
23
34
46
57
69
80
92
103
115
138
172
15
SHEFK 35% dagi quvvat (kVt)
0,04
0,31
1,08
2,55
4,99
8,67
13,7
20,4
29,1
39,9
68,9
135
parrakning tezligi (ayl/min)
8
15
23
31
38
46
54
61
69
76
92
115
20
SHEFK 35% dagi quvvat (kVt)
0,07
0,57
1,91
4,54
8,87
15,3
24,3
36,3
51,7
70,9
123
239
parrakning tezligi (ayl/min)
6
11
17
23
29
34
40
46
52
57
69
86
25
KIEV 35% dagi quvvat (kVt)
0,11
0,89
2,99
7.09
13,9
23,9
38
56,7
80,8
111
191
374
parrakning tezligi (ayl/min)
5
9
14
18
23
28
32
37
41
46
55
69
* SHEFK – shamol energiyasidan foydalanish koeffitsienti.
103
4.10. Shamol generatorida shamolning tezligini baholash
Shamolning tezligi shamol generatori tomonidan ishlab chiqariladigan energiya
miqdoriga bevosita ta’sir etadigan ko‘rsatkich hisoblanadi.
Odatda generator tomonidan ishlab chiqariladigan elektr energiyasi miqdori
shamol tezligining ortishi bilan kubli ravishda ortadi. Ya’ni shamolning tezligi 2
martaga ortsa, rotor tomonidan olingan kinetik energiya 8 martaga ko‘payadi.
4.7. - jadvalda, standart holatda (havo quruq bo‘lganda, zichligi – 1,225 kG/m3,
atmosfera bosimi 766 mm simob ustunigda teng) shamol energiyasining qiymatlari
keltirilgan.
Energiya miqdorini hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalanamiz:
,
/
,
225
,
1
5
,
0
3
3
m
Вt
V
P
Bu yerda V - shamolning tezligi, m/s (Daniya shamol trubinalarini ishlab
chiqarish assotsiatsiyasi ma’lumotlariga ko‘ra).
4.7-jadval. Standart sharoitlardagi shamol energiyasini qiymatlari.
T.r.
Shamolning
tezligi, m/s
Shamol generatori 1 m
2
maydoniga teng keluvchi
shamolning quvvati, Vt/m
2
1.
1
1
2.
3
17
3.
5
77
4.
9
477
5.
11
815
6.
18
3572
7.
21
5672
8.
23
7452
104
Biror bir hududdagi shamolning tezligini o‘lchashda avvalo quyidagilarga
e’tiborni qaratish lozim:
Yer sathidan balandlik. Odatda shamol yerga yaqin joydan esganda yerga
ishqalanish va tabiiy to‘siqlar (draxtlar, binolar, do‘ngliklar, adirlar va h.k.)ga urilishi
hisobiga sekinlashadi. Qishloq xo‘jalik ekinlari yetishtiriladigan maydonlar, cho‘l va
dasht hududlarda yer sathidan balandga ko‘tarilib borgan sari shamolning tezligi ortib
boradi va u o‘rtacha taxminan 12% ga ortadi.
Yilning mavsumi. Ko‘pchilik hududlarda mavsum o‘zgarishi bilan shamolni
oqimi ham o‘zgaradi. Ayniqsa qish mavsumida shamolning tezligi yozga nisbatan
yuqori bo‘ladi. Kunduzi shamol tezligi kechqurungiga qaraganda katta. Katta suv
havzalari, daryolarning bo‘ylari va ko‘llarning yoqasida ham shamol katta tezlik va
kuchga ega.
Ertalab quyosh yerni suvga nisbatan qattiqroq qizdiradi, shu sababli shamol
qirg‘oq bo‘yi (erdan suvga tomon) tomonga esadi. Kechqurunga borib yer, suvga
nisbatan tezroq sovuydi shu sababli shamol qirg‘oq bo‘yidan (suvdan qirg‘qlikka
tomon) esadi.
Yer yuzasining xususiyati. Ochiq lanshaftdagi adirlar, do‘ngliklar, tog‘
cho‘qqilari odatda shamol elektr qurilmalarini joylashtirish uchun juda qulay joy
hisoblanadi. Do‘ngliklarda shamolning tezligi shamolning tezligi past
tekisliklardagiga qaraganda ancha katta va bosimi kuchli. Ta’kidlash joizki, shamol
tepaliklarga yaqinlashganda o‘z yo‘nalishini o‘zgartiradi, chunki yuqori bosimli havo
hududi tepalikka yaqin joyda keskin kengayadi. Esdan chiqarmaslik kerakki,
tepalikning keskin o‘zgarishi shamolning turbulentligi o‘zgarishiga ta’sir etadi.
Qiyalik qancha katta bo‘lsa shamolning bosimi shuncha ortadi, yoyiqlik qancha katta
bo‘lsa, aksincha shamol bosimi pasayadi (4.11-rasm).
105
4.11 - rasm. Shamol eletrostansiyasini joylashtirishning yaxshi va yomon
|
