- 95 -
3.3. Radiochastota bloki
GPS/GLONASS priyomnikidagi radiochastota blokining ishi bu antennaga
kelayotgan radiochastotani oraliq chastotalar deb ataluvchi pastroq chastotaga
aylantirishdan iborat, sababi,ularni priyomnikni boshqa
bloklarida boshqarish
oson. Tayanch chastotalar generatori, yuqori chastotali
signallarni hosil qilish
uchun ko‘paytirgich, kerak bo‘lmagan chastotalarni bostirish filtrlari va
aralashtirgichlar (qorishtirgichlar) radiochastota blokining
asosiy elementlari
hisoblanadi.
Kirish signali bilan priyomnikni tarkibiy qismi bo‘lgan yordamchi
generator (geterodin) generatsiyalagan toza sinusoidal signalni qorishtirgichda
ko‘paytirish yo‘li bilan oraliq chastota olinadi.
Ko‘pchilik sputnik priyomniklarida elektron
soatlarni regulyatori
(boshqarib tartibga solish) vazifasini kvarsli aniq generatorlar bajardi. Ayrim
geodezik priyomniklarda lokal generator o‘rniga standart atom (rubidiy bo‘g‘lari,
seziy nurlari yoki vodorod mazeri) chastotalaridan foydalaniladi. Qorishtirgichda
kelayotgan a1, a2 amplitudali va turli f1, f2 chastotali ikki to‘lqin ko‘paytiriladi.
Soddalashtirilgan xolda bu quyidagini beradi
y = y
1
y
2
= a
1
cos(f
1
t) a
2
cos(f
2
t) =
a
1
a
2
2
[cos(f
1
− f
2
) t + cos(f
1
+ f
2
)] .(5.1)
Natijada
kichik chastotali f
1
− f
2
va yuqori chastotali f
1
+ f
2
tarkibli
murakkab tebranish hosil bo‘ladi. Past chastotali filtrdan o‘tgandan so‘ng to‘lqin
tarkibidagi yuqori chastota bosiladi. Chastotalar farqi 𝑓
1
− 𝑓
2
urishlar chastotasi
yoki
oraliq chastotalar deyiladi. Unga yuqori chastotali signallarga nisbatan oson
ishlov beriladi. Oraliq signallar tarkibida yuborilayotgan
signalni barcha
modulyatsiyalar bo‘ladi, faqat elituvchi chastota o‘zgaradi. Elituvchi chastotani
qadama-qadam pasaytirishda ko‘pchilik priyomniklar
bir necha etapdan
foydalanadilar. Signallarni kuzatish sistemasida oxirgi oraliq chastota ishchi
chastota bo‘lib qoladi.
