|
Bu ko’rsatkichlarning har biri o’zi mustaqil ahamiyatga ega, ammo tovar fondining
Pdf ko'rish
|
| bet | 204/386 | | Sana | 30.05.2024 | | Hajmi | 8,59 Mb. | | #257248 |
Bog'liq qorakolBu ko’rsatkichlarning har biri o’zi mustaqil ahamiyatga ega, ammo tovar fondining
absolyut miqdori hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida tovarlilik darajasi muhim ahamiyatga ega bo’lib, u sotilgan
mahsulotni yalpi mahsulotga bo’lib topiladi va foizlarda ifodalanadi. Alohida mahsulot turi
bo’yicha tovarlilik darajasini aniqlashda yalpi mahsulot va tovar mahsulot natural ko’rinishda
foydalaniladi. Ma’lum bir tarmoqning yoki butun qishloq xo’jaligining tovarlilik darajasini
aniqlashda yoki har xil mahsulot chiqaradigan turli tarmoq tovarlilik darajasini solishtirganda yalpi
sotilgan mahsulotning qiymat ko’rinishidan foydalaniladi. Bunda yalpi mahsulot va sotilgan
mahsulot bir xil bahoda baholanishi maqsadga muvofiqdir. Amaliyotda tovarlilik darajasi
quyidagicha hisoblanadi:
100
*
YaMK
YaM;
SMK
SM;
Td
=
Bozor munosabatlari sharoitida qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining tovarlilik darajasi 2 ta
omil: talab va taklif bilan aniqlanadi. ko’pchilik qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchisi
mahsulotga bo’lgan ichki ishlab chiqarish iste’molini chegaralab, chegaralab tovarlilik darajasini
ko’tarishga harakat qiladi. Tovar mahsulot miqdorini ko’paytirish maqsadida quyidagi tadbirlar
amalga oshiriladi:
1.Qishloq xo’jalik ekinlari hosildorligi va mollar mahsuldorligini oshirish hisobiga yalpi
mahsulot ishlab chiqarishni o’stirish. Masalan: 1 yilda 1 ta sigirdan 2500 kg sut sog’ib olinsa, uning
tovarlilik darajasi 80% - 85% bo’lsa, 5000 kg sog’ib olinganda, u 90% - 95% ko’tarilishi mumkin;
2.Mahsulotlarning ishlab chiqarish jarayonida sarflanishini qisqartirish;
3.Urug’lik va yemning sifatini yaxshilash, shuningdek sanoat ishlab chiqaradigan sun’iy va
omuxta ozuqalardan foydalanish;
4 Mahsulotni ishlab chiqarish jarayonida, uni saqlashda va sotishda yo’qotishlarni qisqartirish.
Korxonada mahsulot sotishga katta imkoniyat bo’lishi mumkin, lekin har bir ma’lum davrda
mahsulotga bozor talabi chegaralangan bo’ladi. Bu esa mahsulotning to’liq sotilmasligiga, sotilmagan
qoldiqning vujudga kelishiga olib keladi. Shuning uchun mahsulot tovarlilik darajasini ko’tarish
yo’llaridan biri yaxshi tashkil qilingan marketingdir.
Quyidagi jadvalda ayrim qishloq xo’jaligi mahsulotlarining tovarliligi to’g’risidagi ma’lumotlar
tahlili keltirilgan(3-jadval).
|
| |
