344
iste’mol qilib turilsa uyquni yaxshilab, ishtaxani ochadi, qon bosimini o’nglaydi. Sifatsiz asal
foyda o’rniga organizmga zarar keltirshi mumkin, inson organizmini zaxarlab ovqat hazm qilishni
buzadi va hokazo. Asalning shifobaxshlik xususiyati uning kelib chiqishiga, olish texnologiyasiga,
qayta ishlash, saqlash sharoitiga va boshqa omillarga bog’liq bo’ladi.
Qishloq xo’jaligi ekinlarini changlatib, xalq xo’jaligiga bebaho foyda keltiradi. Asalarilar
qishloq xo’jaligi ekinlarini changlatish natijasida olingan hosildan keluvchi foyda, uning barcha
boshqa mahsulotlaridan olinadigan foydadan 10-17 marta ortiq ekanligi dunyo olimlari tomonidan
isbotlab berilgan. Yaylov va butazorlardagi dukkakli o’simliklarni changlatib, uning hosildorligini
oshirib chorvachilikning rivojalanishiga ham ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Oliy malakali, chuqur va
mustaxkam bilimli mutaxassislargina asalarichilik sohasini yaxshi olib borishlari mumkin.
Asalarilarning changlatishdagi ahamiyati azaldan ma’lum. O’simliklarning changlanish
masalasi bilan ko’pgina olimlar shug’ullanishgan. Ular asalarilar poliz ekinlari va mevali
daraxtlarni changlatishda qatnashib, ularning hosildorligini 4-5 marta oshirganligini isbotlaganlar.
Asalarilar yordamida va boshqa kompleks tadbirlarni qo’llab, hosilni oshirish masalasiga
mamlakatning barcha viloyatlarida ham ahamiyat berilmoqda. Olimlarning ma’lumotlariga ko’ra
o’simliklarni asalarilar yordamida changlatish beda hosilini 180-250% gacha, kungaboqarni 40-
50% gacha, qora bug’doyni 1,5 marta, karam, sholg’om, piyozni 30-40% gacha, zig’irni 27%
gacha va paxta hosildorligini 2,0-2,5 s.ga oshiradi.
