38
tushib, qizigan va kirlangan moy bilan aralashib ketadi. Kislotalar oksidlovchi modda
hisoblanib, silindrlar devorini, porshen halqasining yemirilishida va zanglashga
uchrashida asosiy omil hisoblanadi. Shuningdek, bu modda podshipniklarda ishqalanishga
qarshilik ko'rsatuvchi muhit yaratadi. Smolalar esa porshenda va porshen halqasida
laksimon cho'kma hosil qiladi hamda ularni qo'zg'aluvchanligini keskin kamaytiradi.
Mayda kolloid holda va erigan yoki quyqa ko'rinishida karterga tushuvchi (qattiq
aralashmalar, ya'ni: karbon, karboid va kokslar) moy kanallari va naychalaridan o'tib (moy
aylanib o'tishini sustlashtirib) ishqalanuvchi sirtga ta'sir etib, qirilgan, chizilgan yuzali
(obraziv) yeyilish hosil qiladi.
Tizimdagi moy bosimining kamayib ketishiga sabab, karburatorli dvigatellarni,
sovuq holatda yurgizish natijasida, silindrlar devori orqali, karterga benzin o'tib ketishi
yoki reduksion klapan plunjerining yeyilishi yoki kirlanib qolishi natijasida, ochiq
qolishidir. Moy nasosi reduksion klapanining plunjeri yeyilib yoki kirlanib qolsa (berkilib
qolib), tizimdagi moy bosimining oshib ketishiga sabab bo'ladi. Moy tarkibida 4-6% dan
oshiq yonilg'i bo'lsa, bunday moy tizimdan to'kib tashlanib, yangisiga almashtiriladi.
Dvigatel karterida moy sat-
xining kamayishiga tizimning jips mahkamlanishining kamayishi tufayli moyni salnik va
boshqa birikmalardan sizib chiqishi va kuyishi sabab bo'ladi. Porshen halqasining
yeyilishi tufayli, yonish kamerasiga o'tib ketadigan moy, yonilg'i bilan qo'shilib, kuyib-
yonadi. Bundan tashqari, dvigatelning ish jarayonida, mayin va dag'al moy filtrlari
ifloslanib qolib, moyni tozalash qobiliyati kamayadi, buning natijasida tirsakli valning
yelkalarini va podshipnik (vkladish) larini yeyilib ketishi jadallashadi. Moylash tizimining
nosozliklarini aniqlashda, uni quyidagi tashqi belgilariga e'tibor beriladi. Masalan:
karterdagi moy satxi moy ko'rsatuvchi shupdagi "MIN" belgicidan kam bo'lsa, hamda
tirsakli valni o'rtacha aylanishida, moy bosimi 0,1-0,15 MPa dan kam bo'lsa, yoki dvigatel
(500 ob
/min) salt ishlaganda, moy bosimi 0,05 MPa dan kam bo'lsa, moylash tizimi nosoz
hisoblanadi. Bundan tashqari, moy tarkibiga yonilg'ining qo'shilib borishi moy
qovushqoqligini va moyning bosimi kamayib ketishiga sabab bo'ladi (bu manometr orqali
aniqlanadi). Moyning sifati, qorayib ketganligi, bosma qog'ozga tomizib aniqlanadi.
Bundan tashqari (jips mahkamlangan joyni bo'shab qolishidan), moy sizib oqsa hamda
mayin va dag'al filtrlar tez-tez kirlanib qolsa, bu ham moylash tizimi nosozligidan darak
beradi.
