Qisqa tutashuv xarakteristikasi (QTX)

47 
QTX ni tajribada qo‘zg‘atish chulg‘ami hosil qiladigan magnit 
oqimining yo‘nalishi Ф
qol 
yo‘nalishi bilan mos tushgan hol uchun oladilar. 
Bu holda qo‘zg‘atish tokini 0 dan boshlab oshirganda qisqa tutashuv (QT) 
toki I
qt
bironta a nuqtadan to‘g‘ri chiziqli ko‘rinishda oshadi (6.5-rasm). 
I
qoz
0 bo‘lganda ham yakor zanjiridan I
qt
 0a tok o‘tadi. Bu tok Ф
qol 
yakor 
chulg‘amida vujudga keltirgan kichik qiymatdagi EYK E
qol
hisobiga 
hosil bo‘ladi. Odatda yakor tokining yo‘l qo‘yilgan qiymatlarida QTX 
deyarli to‘g‘ri chiziqli bo‘ladi.
Agar cho‘tka bilan kollektor orasidagi o‘zgaruvchan kontakt qarshiligini 
e’tiborga olmasak (bunda R
a 
 const) QT toki I
qt
EYK E
a
ga, magnit 
sistema to‘yinmaganligi uchun bu tok (I
qt
)
qo‘zg‘atish tokiga to‘g‘ri 
mutanosib ravishda o‘zgarar ekan (I
qt 
 I
qoz
). 
Tashqi va rostlash xarakteristikalari. Generatorni ishlatishdagi asosiy 
ish jarayonni belgilovchi xarakteristika – tashqi xarakteristikadir. Odatda, 
generatorlarga nisbatan qo‘yiladigan talab (payvandlash generatorlaridan 
tashqari) umumiy bo‘lib, ularning qo‘zg‘atish toki I
qoz 
const bo‘lganda, 
yuklama tokining qiymati 0 dan yo‘l qo‘yilgan qiymatgacha o‘zgarganda, 
generatorlarning chiqish klemmalaridagi kuchlanishi nominal qiymatidan 
mumkin qadar kam o‘zgarishi amaliyot uchun muhimdir. 
Tashqi xarakteristika–qo‘zg‘atish toki I
qozN
const va yakorning aylanish 
chastotasi n
N
const bo‘lganda U
a
f(I
a
)bog‘liqlikni ifodalaydi. Bu 
xarakteristikani ahamiyatga ega bo‘lgan ikkita hol uchun tahlil qilish 
foydalidir:
1) salt ishlash rejimda (I
a
0) yakor chulg‘amida hosil bo‘lgan EYK ning 
qiymati E
0 
 U
N
ga to‘g‘ri kelgan qo‘zg‘atish toki I
qoz.N 
 const bo‘lganda 
yuklama tokini oshirib olish (6.6,a-rasm, 2); 
0 
I
qoz qt 
I
qt 
I
qt
=I
N 
a 

Download 1,4 Mb.