45
Qo‘zg‘atish tokining qiymati oshirilib olinganda SIX ning o‘suvchi
shoxobchasiga ega bo‘lamiz (6.4-rasm, 1). Bu
egri chiziq koordinatalar
boshi 0 dan boshlanmay, balki ordinatalar o‘qidagi birorta «
a» nuqtadan
boshlanadi.
Bunga
sabab shuki,
I
qoz
0 da mashina qutblari o‘zagidagi qoldiq
magnit oqimi (Ф
qol
)
kam miqdorda qoldiq EYK E
qol
=0
a ni hosil qiladi.
Qo‘zg‘atuvchi tok
I
qoz
ning qiymati kamaytirib olingan SIX ning
kamayuvchi shoxobchasi uning o‘suvchi shoxobchasiga nisbatan yuqorida
joylashadi va
I
qoz
0 bo‘lganda qoldiq EYK ning qiymati E
qol
0
a ga teng
bo‘lib,
oldingi E
qol
dan bir oz kattaroq bo‘lishi, SIX ning o‘suvchi
shoxobchasini
olganda
Ф
qol
ning
qiymati
boshdagi
qiymati
[Ф
qol
(0,020,03)∙Ф
oN
]ga nisbatan bir oz oshishi sabab bo‘ladi (Ф
0N
–
mashina salt ishlash rejimida U
N
hosil qilish uchun zarur bo‘lgan
magnit
oqim.
Salt ishlash vaqtida mashinaning aylanish chastotasi n const bo‘lsa,
U
0
E
0
Ф bo‘ladi. Demak, SIX–U
0
f (
I
qoz
) boshqa masshtabda
mashinaning magnitlanish xarakteristikasi – Ф
f (
I
qoz
) ni ifodalar ekan.
SIX yordamida mashina magnit zanjiri xossalarini aniqlash mumkin.
Haqiqatan ham, SIX ning «
a»
nuqtasi I
qoz
0 bo‘lganda, qoldiq magnit
oqimining qiymatini ko‘rsatadi. 6.4-rasmda ko‘rsatilgan 1–1 va 2–2
shoxobchalar bilan chegaralangan maydon gisterezis hodisasi tufayli hosil
bo‘lib, mashina magnit zanjiri po‘lat qismlarining xossasini ko‘rsatadi.
Nihoyat, SIX da generatorning nominal kuchlanishi (U
N
)
uning egilgan
qismiga (6.4-rasm, N nuqta) to‘g‘ri keladi. Bu nuqtaga qarab,
mashina
magnit zanjirining to‘yinish holati to‘g‘risida xulosa yuritishimiz mumkin.
Q
uyidagi sabablarga ko‘ra, mashinani loyihalashda nominal kuchlanish
U
N
ni SIX ning egilgan qismiga to‘g‘ri keltirib amalga oshiriladi:
1) agar N nuqta to‘g‘ri chiziq qismiga to‘g‘ri kelsa,
kuchlanishning
qiymati noturg‘un holatda bo‘lib, qo‘zg‘atish toki salgina o‘zgarsa ham
kuchlanishning qiymati nisbatan katta o‘zgaradi;
2) agar N nuqta SIX ning to‘yingan qismida (egilgan qismidan o‘ng
tomonda) bo‘lsa, kuchlanish qiymatini rostlash chegaralanib qoladi.
Kuchlanishning U
0
(0,550,6)U
N
qiymatlarigacha to‘g‘ri chiziqli
bo‘lishi mashinaning magnit zanjiri to‘yinmaganligidan dalolat beradi.