48
2) yakor chulg‘amining toki I
a
I
N
va
kuchlanishi U
N
bo‘lganda
qo‘zg‘atish tokini
I
qoz.
N
const qilib, yuklama tokini kamaytirib olish (6,
a-
rasm, 1).
Tashqi xarakteristikani tajribada yuklama tokini I
a
0 dan I
a
I
N
gacha
oshirib olinganda, generator chiqish
klemmalaridagi kuchlanishi, yakor
reaktsiyasi magnitsizlovchi ta’sirining va yakor
zanjiridagi qarshiliklarda
kuchlanish pasayishi tufayli bir oz kamayadi (2-egri chiziq). Tashqi
xarakteristika egri chizig‘ining shakliga yuklama toki tufayli magnit zanjiri
to‘yinish darajasining o‘zgarishi ham sabab bo‘ladi.
Ma’lumki, generatorning kuchlanishi (U
a
),
natijaviy magnit oqimiga
bog‘liq ravishda o‘zgaradigan E
a
, yakor zanjiridagi (I
a
R
a
) hamda
cho‘tkalarda bo‘ladigan (U
ch
) kuchlanish pasayishlari bilan aniqlanadi:
U
a
E
a
–I
a
R
a
– U
ch
. (6.1)
Yuklama toki oshirilganda yakor reaksiyasining
mashina asosiy
maydoniga bo‘lgan magnitsizlovchi ta’siri ortadi. Qo‘zg‘atish toki
I
qoz
const bo‘lganligidan, generatorning natijaviy magnit oqimi, demak,
EYK E
a
ham bir oz kamayadi.
Tashqi xarakteristikani tajribada olishda
davlat standarti tavsiyasi
qo‘yidagicha: yakorning aylanish chastotasi n n
N
va qo‘zg‘atish tokini
I
qoz.
N
=const holda saqlab, yuklama toki I
a
ni nominal qiymatidan 0 gacha
kamaytirib olish lozim.
Yuklama
toki kamaya borgan sari, ko‘ndalang yakor reaksiyasi
ta’sirining susayishi va yakor zanjirida
kuchlanish pasayishi I
a
R
a
ning
kamayishi tufayli, yakor chul-g‘ami chiqish klemmalaridagi kuchlanish
tobora oshadi (6,
a-rasm, 1).Tashqi xarakteristika
yuklamani oshirib
olinganda kuchlanish pasayuvi quyidagicha aniqlanadi:
U
%
100 (U
N
–U
a
) U
N
, (6.2)