41
6-laboratoriya ishi
Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok generatorini, rostlash, tashqi va
qisqa tutashish tavsiflarini tekshirish
1. Ishni bajarishdan maqsad
1. Mustaqil qo‘zg‘atishli о’zgarmas tok generatorining tuzilishi va
asosiy xossalari bilan tanishish.
2. Mustaqil qo‘zg‘atishli о’zgarmas
tok generatori rostlash, tashqi va
yuklanish tavsiflarini tajribada tekshirish va ularning grafik tasvirini nisbiy
birlik (n.b.) lar sistemasida chizishni o‘rganish.
2. Ishni bajarish yuzasidan topshiriqlar
1. Rostlash tavsifini ifodalovchi i
q
=f (I
ya
) bog‘liqlikni yakor kuchlanishi
U
ya
=U
n
=const bo‘lganda olish.
2. Tashqi tavsifini ifodalovchi U
ya
=f (I
ya
) bog‘liqni qo‘zg‘atish
chulg‘ami
toki i
q
= const bo‘lganda yuklanish tokini oshirib olish. Tashqi
tavsifdan kuchlanishning o‘zgarish qiymati u ni aniqlash.
3.Yuklanish tavsifini ifodalovchi U
a
=f (i
q
) bog‘liqlikni
yakor
chulg‘amidan o‘tadigan yuklanish toki I=I
a
=const (I
a
>0) bo‘lganda olish.
3. Ish bajarish tartibi va hisobot tayyorlash bo‘yicha ko‘rsatmalar
1. 6.1-rasmda ko‘rsatilgan tajriba o‘tkazish elеktr sxеmasi yig‘iladi.
2. Dasturda ko‘rsatilgan gеnеrator tavsiflarini tеkshirishda gеnеrator
yakorini birlamchi motor bilan n=n
n
=const tеzlikda aylantirib tajriba
o‘tkaziladi.
3. Rostlash tavsifi. i
q
=f(I
ya
) quyidagicha olinadi. Rostlash tavsifini olish
uchun
yuklanish toki I
ya
=0 bo‘lganda, qo‘zg‘atish tokini oshirib yakor
klеmmalarida U
ya
=U
n
kuchlanish hosil qilinadi. Yakor zanjiri yuklanish
qarshiligi R
yuk
ga ulanadi va uni kamaytirib yakor chulg‘ami
tokini I
ya
=I
n
qiymatga еtguncha oshirib boriladi. Ma'lumki, yakor zanjiri qarshiliklarida
kuchlanish pasayishi I
ya
R
ya
va yakor rеaksiyasining magnitsizlanishi
ta'sirida
kuchlanish U
ya
=U
n
qiymatidan kamayib boradi. Lеkin, shartga
ko‘ra, yakor kuchlanishini o‘zgartirmay saqlash lozim bo‘lgani uchun
qo‘zg‘atish zanjiridagi rostlash rеostati (R
qr
) qarshiligini kamaytirish bilan
qo‘zg‘atish toki i
q
oshirib boriladi. O‘lchash natijalari 6.1-jadvalga
42
yoziladi. Rostlash tavsifining taxminiy grafik tasviri 6.2-rasmda
ko‘rsatilgan.
