Çoxkaskadlı gücləndiricilər
Bir kaskadlı gücləndiricilərin güclənmə əmsalı böyük olmadığından böyük güclənmə əmsalı almaq üçün bir neçə kaskadın ardıcıl qoşulması yolu ilə alınan çoxkaskadlı gücləndiricilərdən istifadə edilir. Bu halda ayrı-ayrı kaskadların giriş və çıxış siqnallarının həm sabit, həm də dəyişən cərəyana görə uzlaşdırılması məsələsi ortaya çıxır. Kaskadlararası uzlaşmanın üç növü: transformator ilə əlaqə, RC-əlaqə və qalvanik əlaqə mövcuddur.
Transformator və RC – dövrə tipli əlaqələr dəyişən cərəyan gücləndiricilərində, qalvanik əlaqə isə sabit cərəyan gücləndiricilərində tətbiq edilir. Müasir texnologiya ilə yaradılan gücləndirici qurğularda əsasən RC və qalvanik əlaqələr istifadə edilir.
RC - əlaqəli gücləndiricilərin əsas problemi kaskadlararası əlaqə elementlərinin düzgün seçilməsidir. Bu elementlər gücləndiricinin buraxma zolağını təyin etdiklərindən onların seçilməsində əsas kriteriya kimi tezlik təhriflərinin səviyyəsi götürülür. RC - əlaqəli gücləndiricinin sxemi şəkil 2.33 - də verilmişdir.
Sxemdəki Ca1,Ca2 kondensatorları ayırıcı kondensatorlardır və ayrı-ayrı kaskadların rejimlərini sabit cərəyana görə ayırmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Sxemdəki Ce kondensatorunun vəzifəsi kaskadın dəyişən cərəyana görə güclənmə əmsalını artırmaqdır; yəni bu kondensator gücləndiricinin tezlik xarakteristikasının aşağı tezlik oblastına uyğun hissəsini formalaşdırmaq üçündür. Ayırıcı və emitter dövrə elementlərinin qiymətləri (Ca və Ce ) buraxma zolağının aşağı tezlik sərhədinin qiymətinə və tezlik təhriflərinin tələb olunan qiymətinə görə hesablana bilər.
Əgər gücləndirici qurğuda tezlik xarakteristikasının yuxarı tezlik oblastının formalaşdırılması nəzərdə tutulmayıbsa, onda buraxma zolağının yuxarı sərhədi istifadə olunan yarımkeçirici cihazların məxsusi tezlik
xüsusiyyətləri ilə təyin olunur. Tezlik xarakteristikasının yuxarı tezlik oblastının formalaşdırılması üçün çıxış gərginliyinə görə ümumi ardıcıl mənfi əks əlaqədən istifadə olunur. Bu halda gücləndiricinin giriş müqaviməti artır, çıxış müqaviməti isə azalır. Belə əlaqə yaratmaq üçün emitter müqavimətini ardıcıl qoşulmuş iki müqavimətə bölmək lazımdır. Bu prinsip şəkil 2.34 - də göstərilən üç kaskadlı gücləndiricidə yerinə yetirilmişdir.
Şəkil 2.33. RC-əlaqəli gücləndiricinin sxemi
Burada 1-ci və 2-ci kaskadlar ümumi emitterlidir və sükunət rejiminin temperatur stabilliyini təmin etmək üçün hər birində yük cərəyanına görə ardıcıl mənfi əks rabitə tətbiq edilmişdir. 3-cü kaskad emitter təkrarlayıcısıdır. 1-ci kaskadın emitter müqavimətinin iki hissəyə bölünməsi ilə bu kaskadda, sükunət rejiminin tələb olunan stabilliyi şəraitində, dəyişən cərəyana görə güclənmə əmsalı kifayət qədər olur.
Şəkil 2.34. Üç kaskadlı RC - əlaqəli gücləndirici qurğu
|
