• Bilvosita xarajatlar (to’g’ri bo’lmagan) xarajatlar
    		•

    Bevosita(to’g’ri) xarajatlar-




    Download 1,11 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet17/24
    Sana06.12.2023
    Hajmi1,11 Mb.
    #112905
    1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   24
    Bog'liq
    jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi sharoitida ishlab chiqarish korxonalarida

    Bevosita(to’g’ri) xarajatlar-bu aniq tannarx obyektiga iqtisodiy mohiyatiga 
    ko’ra to’g’ridan-to’g’ri identifikatsiyalanadigan(olib borish mumkin bo’lgan)
    xarajatlardir, masalan stol ishlab chiqarishdagi taxtani aniq stol turiga olib borilishi 
    mumkin. Xuddi shuningdek, agar u yoki bu stolni ishlashda muayyan ishchilarning 
    sarflagan ish soatlari aniq bo’lsa, ish haqi xarajatlarini ham stol turlariga to’g’ridan-
    to’g’ri 
    identifikatsiyalash 
    mumkin. 
    Shu 
    bois, 
    bu 
    xarajatlarni 
    bevosita(to’g’ri)xarajatlarga kiritishimiz mumkin. 
    Bilvosita xarajatlar (to’g’ri bo’lmagan) xarajatlar- bu aniq tannarx obyektiga 
    iqtisodiy mohiyatiga ko’ra to’g’ridan–to’g’ri identifikatsiyalanmaydigan(olib borish 
    mumkin bo’lmagan) xarajatlardir. Masalan, mahsulot sifati bo’yicha inspektorning 
    ish haqi, ishlab chiqarish binosining ijara xarajatlarini u yoki bu mahsulot turiga 
    to’g’ridan-to’g’ri olib borish imkoni yo’q va shu bois, bunday xarajatlar bilvosita 
    xarajatlar sifatida tan olinishi lozim. Ba’zi xollarda ayrim turdagi xarajatlarni u yoki 
    bu turdagi mahsulotlarga olib borish imkoni bo’lsada, ularning iqtisodiy salmoqliligi 
    va hisob xarajatlarini kamaytirish maqsadida ular bilvosita xarajat sifatida hisobga 
    olinadi. Masalan stol ishlab chiqarishda ishlatiladigan mix va boshqa yordamchi 
    materiallarning qiymatini u yoki bu turdagi materiallar qiymatiga to’g’ridan –to’g’ri 
    olib borish imkoni bo’lsada, ushbu xarajatlarning salmoqliligi tifayli va hisob 
    kitoblarni qiyinlashtirmaslik maqsadida bilvosita xarajatlarga olib boriladi. 
    Bevosita va bilvosita xarajatlarni farqlash tannarx obyektiga bog’liq bo’ladi. 
    Masalan, ishlab chiqarish asbob-uskunalariga xizmat ko’rsatuvchi ustaning ish haqi, 
    agar tannarx obyekti ishlab chiqarish sexi bo’lsa, u bevosita xarajat bo’lishi mumkin,
    agar tannarx obyekti mahsulotlar bo’lsa, u holda ustaning ish haqi bilvosita xarajat 
    bo’ladi. 

    45 
    Tannarxning shakllanishi bevosita ushbu tasnifga tayanadi. Unga muvofiq 
    hisobotlarda aks ettirilayotgan ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxi, sotilgan 
    mahsulot tannarxi o’z tarkibida bevosita va bilvosita xarajatlardan tarkib topadi. 
    Bevosita xarajatlar tannarx obyektida to’g’ridan-to’g’ri o’tiradi. Bilvosita xarajatlar 
    bir qancha tannarx obyektlariga taqsimlash bazalari asosida olib boriladi.
    “Urganch yog’-moy”OAJda mahsulot tannarxi tarkibini ko’rib chiqamiz.


    Download 1,11 Mb.
    1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   24




    Download 1,11 Mb.
    Pdf ko'rish