“Urganch yog’-moy”OAJ mablag’lari manbai dinamikasi tahlili

37 
5 
Uzoq 
muddatli 
majburiyatlar 
4 917 126 
6 117 122 
1 199 996 
124,4 
6 
Kreditor qarzlar 
6 341 588 
6 960 808 
619 220 
109,8 
7 
Ajratilgan bo'linmalarga 
qarz 
397 311 
-397 311 
0,0 
8 
Qisqa 
muddatli 
bank 
kreditlari 
7 308 064 
7 605 352 
297 288 
104,1 
Jami majburiyatlar 
19 593 913 21 313 106 +1 719 193 108.8 
Jami: 
37905740 
43213501 
5307761 
114,0 

Jadvalda jamiyatning mablag’lari manbaini tahlil qilib, 2012 yil va 2013 yil 

ko’rsatkichlarini solishtirib o’rganib chiqdik. Jadval shularni ko’rsatadiki,unga ko’ra 
rezerv kapitali 2013 yil 2012 yilga nisbatan 118,6 %ga o’sdi, taqsimlanmagan foyda 
2013 yil 2012 yilga nisbatan 129,6 %ni, maqsadli tushumlar esa 100 %ni , uzoq 
muddatli investitsiyalar 2013 yil 2012 yilga nisbatan 109,8 % ni, ajratilgan 
bo’linmalarga qarz 0 %ni , qisqa muddatli bank kreditlar esa 2013 yil 2012 yilga 
nisbatan 104,1 % ni, jami 114,0 %ni tashkil qilgan. Jamiyat mablag’lar manbai 
asosida uning moliyaviy barqarorligiga baho berarkanmiz 2012 yilda ushbu 
ko’rsatkich 48.3 foizni tashkil qilgani holda, 2013 yilda 50.7 foizni tashkil qilib, 
jamiyat ijobiy tomonga o’zgargan.

38 
2.1.3 - diagramma. ”Urganch yog’-moy” OAJ mablag’lari manbai 
tarkibi.(2013)
14
Korxonalarning moliyaviy holatini tahlil qilish, ya’ni moliyaviy tahlil — keng 
ko‘rsatkichlar yordamida, kompleks usullaridan foydalanib korxonalarning moliyaviy 
resurslari borligini, holatini, joylashganligi va ulardan foydalanish darajasini 
ifodalashdir. 
Moliyaviy tahlil ko‘p qirrali murakkab jarayon bo‘lib, u tashkil qilinishi, buning 
uchun esa bir qator talablarga asoslanishi kerak. Bu talablar quyidagilardan iborat: 
- mutlaq va nisbiy ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi aloqalarni borligini bilish; 
- moliyaviy tahlil mobaynida mutlaq va nisbiy ko‘rsatkichlardan birgalikda 
foydalanish; 
- moliyaviy tahlil mantiqiy ravishda amalga oshirilib, u induktiv usulga - alohida 
hodisalardan umumiy hodisalarga o‘tish, moliyaviy holatning bir shakl ko‘rinishidan 
umumiy ko‘rinishga o‘tish va deduktiv usulga - umumiy hodisalardan alohida 
hodisalarga o‘tishga asoslanib tahlil qilish; 
14
“Urganch yog’-moy”OAJ moliyaviy hisob hisoboti asosida muallif ishlanmasi.

39 
- hamma foydalanilayotgan ko‘rsatkichlar bir xil, asoslangan usulda aniqlanishi 
lozim; 
- moliyaviy holatni tahlil qilishda tahlil qilinayotgan korxona ko‘rsatkichlarini 
boshqa korxonalar, o‘rtacha tarmoq ko‘rsatkichlari va ilg‘or korxonalar 
ko‘rsatkichlari bilan taqqoslash; 
- moliyaviy tahlilning har tomonlama bo‘lishligi va korxonalarning umumiy 
moliyaviy holatiga ta’sir qiluvchi omillarni tahlil etish; 
- moliyaviy tahlilni samarali o‘tkazish uchun kerakli ma’lumotlarni oldindan 
tayyorlash va bu borada asosiy tasdiqlangan moliyaviy manbalar bilan 
cheklanmasdan birlamchi buxgalteriya hisobi ma’lumotlaridan foydalanish; 
- moliyaviy tahlil ob’yektiv ravishda tashkil qilinib, u korxonalarning moliyaviy 
holati real darajasini ifodalashi lozim; 
- moliyaviy tahlil o‘z vaqtida o‘tkazilib, tahlil yakunlariga asoslanib, moliyaviy 
holatni yaxshilash choralarini o‘z vaqtida amalga oshirishga imkon berish; 
- moliyaviy tahlil kompleks ravishda o‘tkazilib, unda moliyaviy holatning 
hamma shakl va yo‘nalishlari ifodalanishi lozim; 
- moliyaviy tahlil o‘z vaqtida va haqqoniy bo‘lib, u moliyaviy holatni 
ko‘tarishga bag‘ishlangan tadbirlarni ishlab chiqib, ularni amalga oshirishga imkon 
berishi; 
- moliyaviy holatni tahlil qilish shunday vaqtda o‘tkazilishi lozimki, tahlil 
yakunlari 
qo’yilgan 
maqsadni 
amalga 
oshirib, 
korxona 
boshqaruvini 
takomillashtirishga imkoniyat tug‘dirishi lozim; 
- moliyaviy tahlil barcha yig‘ilgan va umumlashtirilgan ma’lumotlarga 
asoslanib, kerakli ko‘rsatkichlardan foydalanib, bu ko‘rsatkichlarning asosliligi 
to‘g‘ri usullarda aniqlanishi lozim.
15
Yuqoridagi talablardan kelib chiqqan holda 2012 yil va 2013 yilda tashkilotning 
moliyaviy holatini baholashga, o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omillarni tahlil qilishga 
harakat qildim. 2.1.3- jadvalda tashkilotning ikki yillik moliyaviy holat 
15
E.A. Akramov. Korxonalarning moliyaviy holati tahlili. O’quv q’llanma. – T., 2007. 

40 
ko’rsatkichlarini o’rganib chiqdim.Ushbu jadvaldan 2012 yil va 2013 yilda 
moliyaviy natijalar ko’rsatkichlarida qanday o’zgarishlar va o’sish sur’atlari bo’lgani 
haqida malumot olish mumkin. 

Download 1,11 Mb.