|
Microsoft Word matematik modellashtirish
|
| bet | 2/6 | | Sana | 16.03.2023 | | Hajmi | 55.24 Kb. | | #45810 |
Bog'liq Maftuna Abdusayidov D O\'rnatilgan, \'2 маъруза лот, Makroiqtisodiy ko'rsatkichlarga doir masalalar, Song Plus Price (ru), TUPROQNING FIZIK-MEXANIK, TEXNOLOGIK XOSSALARINI O‘RGANISHCho‘ktirish usuli suspenziya, emulsiya va changli gazlarni ajratish uchun ishlatiladi. Cho‘ktirish tezligi kichik bo‘lgani sababli, bu usul asosan turli jinsli sistemalarni birlamchi ajratish uchun qo‘llaniladi. Cho‘ktirish jarayoni changli gazlar, suspenziya va emulsiyalar tarkibidagi mayda qattiq zarrachalarning og‘irlik kuchi ta’sirida uskuna tubiga cho‘kishiga asoslangan. Og‘irlik kuchi ta’sirida cho‘ktirish jarayoni tindiruvchi uskunalarda olib boriladi.
Cho‘ktirish usuli suspenziya, emulsiya va changli gazlarni ajratish uchun ishlatiladi. Cho‘ktirish tezligi kichik bo‘lgani sababli, bu usul asosan turli jinsli sistemalarni birlamchi ajratish uchun qo‘llaniladi. Cho‘ktirish jarayoni changli gazlar, suspenziya va emulsiyalar tarkibidagi mayda qattiq zarrachalarning og‘irlik kuchi ta’sirida uskuna tubiga cho‘kishiga asoslangan. Og‘irlik kuchi ta’sirida cho‘ktirish jarayoni tindiruvchi uskunalarda olib boriladi.
Cho`ktirgichda suspenziya harakati tufayli cho`ktirish jarayoni sodir bo`ladi: qattiq zarrachalar qurilma tubiga cho`kadi va cho`kma qatlami hosil qiladi.
Odatda, cho`ktirgichlarni hisobi o`z ichiga eng mayda zarrachalarni cho`ktirishni ko`zda tutadi.
Tindirish va cho`ktirish uchun mo`ljallangan qurilmalar ishlash prinstipiga ko`ra quyidagilarga bo`linadi: gravitastion cho`ktirgich, stentrifuga, gidrostiklon va separatorlarga.
Tindirish va cho`ktirish uchun mo`ljallangan qurilmalar ishlash prinstipiga ko`ra quyidagilarga bo`linadi: gravitastion cho`ktirgich, stentrifuga, gidrostiklon va separatorlarga.
Tindirgichlar uzlukli, yarim uzluksiz va uzluksiz ishlaydigan bo`ladi. Uzlukli ishlaydigan tindirgich. Bu turdagi qurilma aralashtirgichi bo`lmagan, yassi suv havzasidan iborat. Suv havzasi suspenziya bilan to`ldirilgandan so`ng, to`liq ajralish sodir bo`lguncha, cho`ktirish jarayoni davom etadi.
Undan keyin, cho`kma qatlamidan yuqorida joylashgan shtusterdan tozalangan suyuklik chiqarib olinadi. Qurilma tubidagi qattiq zarrachalardan bo`lgan cho`kma qo`l yordamida olib tashlanadi.
Cho`ktirgich o`lchamlari va shakli turli jinsli sistema zarrachalari diametri va suspenziya konstentrastiyasiga bog`liq. Suspenziya zichligi va zarrachalarining diametri ortishi, tindirgich o`lchamlarini kamaytirish imkonini beradi.
Gidravlikaning suyuqliklar harakat qonunlari va ulaming harakatlanayotgan yoki harakatsiz qattiq jismlar bilan o‘zaro ta’sirini o‘rganuvchi boMimi gidrodinamika deyiladi. Harakatlanayotgan suyuqlik vaqt va koordinata bo‘yicha o‘zgaruvchi turli parametrlarga ega bo‘lgan harakatdagi moddiy nuqtalar to‘plamidan iborat. Odatda suyuqlikni o‘zi egallab turgan fazoni butunlay toidiruvchi tutash jism deb qaraladi. Bu degan suz tekshirilayotgan fazoning istalgan nuqtasini olsak, shu yerda suyuqlik zarrachasi mavjuddir. Gidrostatikada asosiy parametr bosim edi, gidrodinamikada esa bosim va tezlikdir
Suyuqlik harakat qilayotgan fazoning har bir nuqtasida shu nuqtaga tegishli tezlik va bosim mavjud bo'lib, fazoning boshqa nuqtasiga o‘tsak, tezlik va bosim boshqa qiymatga ega bo‘ladi, ya’ni tezlik va bosim koordinatalar x, u, z ga bog'liq. Nuqtadagi suyuq zarrachaga ta’sir qilayotgan bosim va tezlik vaqt o‘tishi bilan o‘zgarib borishini tabiatda kuzatish mumkin. Tezlik va bosim maydonlari. Suyuqlik harakat qilayotgan fazoning har bir nuqtasida hayolan tezlik va bosim vektorlarini ko‘rib chiqsak, ko‘rilayotgan harakatga mos keluvchi tezlik va bosim to‘plamlarini ko‘z oldimizga keltira olamiz. Ana shu usul bilan tuzilgan tezlik to'plami tezlik maydoni deyiladi. Shuningdek, bosim vektorlaridan iborat to'plam bosim maydoni deb ataladi. Tezlik va bosim maydonlari vaqt o‘tishi bilan o‘zgarib boradi. Gidrostatikadagi kabi gidrodinamikada ham gidrodinamik bosimni p bilan belgilaymiz va uni sodda qilib bosim deb ataymiz. Tezlikni esa и bilan belgilaymiz. U holda tezlikning koordinata o'qlaridagi proyektsiyalari ux, uy uz ЬоЧаф. Yuqorida aytib o'tilganga asosan suyuqlik parametrlari funktsiya ko‘rinishida yoziladi Harakat turlari. Harakat vaqtida suyuqlik oqayotgan fazoning hap bir nuqtasida tezlik va bosim vaqt o‘tishi bilan o‘zgarib tursa, bunday harakat beqaror harakat deyiladi. Tabiatda daryo va kanallardagi suvning harakatlari, texnikada quvurlardagi suyuqlikning harakati va mexanizmlar qismlaridagi harakatlar asosan boshlanganda va ko‘p hollarda butun harakat davomida beqaror bo‘(adi. Agar suyuqlik oqayotgan fazoning har bir nuqtasida tezlik va bosim vaqt bo‘yicha o‘zgarmay faqat koordinatalarga bog‘liq, ya’ni P = Ux,y,z) « = fu(x>y,z) bo‘lsa, u holda harakat barqaror deyiladi. Bu hoi quvurlarda va kanallarda suyuqlik ma’lum vaqt oqib turganidan keyin yuzaga kelishi mumkin. Barqaror harakat ikki tur bo‘lishi mumkin: tekis va notekis harakatlar. Suyuqlik zarrachasi harakat yo‘nalishi bo‘yicha vaqt o‘tishi bilan harakat fazosining bir nuqtasidan ikkinchi nuqtasiga o‘tganda tezligi o‘zgarib borsa, harakat notekis harakat boMadi. Notekis harakat vaqtida suyuqlik ichida bosim va boshqa gidravlik parametrlar o'zgarib boradi. Notekis harakatni kesimi o‘zgarib borayotgan shisha quvurda kuzatish juda qulaydir. Bordiyu suyuqlik zarrachasi harakat yo‘nalishi bo‘yicha vaqt o‘tishi bilan harakat fazosining bir nuqtasidan ikkinchi nuqtasiga o'tganda tezligini o‘zgartirmasa, bunday harakat tekis harakat deyiladi. Tekis harakat vaqtida suyuqlikning gidravlik parametrlari o‘zgarmaydi. Tekis harakatga kesimi o‘zgarmaydigan quvurlardagi suyuqlikning va qiyaligi bir xil kanallardagi suv oqimi misol bo‘la oladi. Suyuqlik oqimining naporli va naporsiz harakati, gohida bu tushunchalar shartli bosimli va bosimsiz harakatlar deb ham qabul qilingan. Naporli harakat vaqtida suyuqlik har tomondan devorlar bilan o‘ralgan bo‘lib, erkin sirt bilan chegarasi bo‘lmaydi. Bunday harakatga naporli idishdan quvurga . o‘tayotgan suyuqlik harakati misol boMadi. Naporsiz harakat vaqtida suyuqlik faqat og‘irlik kuchi ta’sirida harakat qilib erkin sirtga ega bo‘ladi. Bunday harakatga daryolardagi, kanallardagi suvning va quvurlardagi to‘lmasdan oqayotgan suyuqlikning harakatlari misol bo‘la oladi. Struyali harakat. Struyali harakat vaqtida suyuqlik faqat havo bilan chegaralangan buladi. Odatda, biror voqea yoki hodisani tekshirishda uni butunligicha tekshirib bo‘lmagani uchun biror soddalashtirilgan sxema qabul qilinadi va ana shu sxema tekshiriladi. Gidravlikada suyuqlik harakati qonuniyatlarining tabiatini eng yaxshi ifodalab beruvchi sxema suyuqlik oqimini elementar oqimchalardan iborat deb qarovchi sxema hisoblanadi. Buni gidravlikada "suyuqlik harakatining oqimchali modeli" deb ataladi. Bu model asosida oqim chizig'i, oqim naychasi va oqimcha tushunchalari yotadi
Ideal suyuqliklar uchun harakat tenglamasi. Suyuqlik harakati uchun Eyler tenglamasi Yuqorida biz ideal va real suyuqliklar tushunchasi haqida to‘xtalib, ulaming birbiridan farqini ko‘rsatuvchi asosiy kattalik ichki ishqalanish kuchi ekanligini aytib o‘tdik. Keyinchalik ichki ishqalanish kuchi tezlik gradiyentiga bogMiq boMishini ta’kidladik. Gidrostatika boMimida suyuqliklar muvozanat holatining tenglamasini chiqarganimizdek, ulaming harakati uchun ham umumiylashgan tenglama chiqarishimiz mumkin. Quyida biz ideal suyuqliklar uchun shunday tenglama chiqarish bilan shug‘ullanamiz. Suyuqlik harakat qilayotgan fazoda tomonlari dx, dy, dz bo‘lgan elementar hajm ajratib olamiz U holda hajmga Ox, Oy, Oz o‘qlari yo‘nalishida ta’sir etuvchi kuchlar gidrostatikada suyuqliklar asosiy tenglamasini chiqarganimizdagidek ifodalanadi. Bu yerda farq suyuqlik harakatda bo‘lganligi uchun bosim kuchlaridan tashqari inertsiya kuchlari ham mavjudligidir. Shuning uchun gidrostatikada suyuqlikning muvozanat shartlaridan foydalangan bo‘lsak, bu yerda Dalamber printsipidan foydalanamiz.
|
| |
