33
uni bajarish sharoitini ko`pincha buzadilar,
chunki ular bu nimaga olib
borishini bilmaydilar. SHuning uchun o`qituvchining xar bir talabi asoslanishi
kerak.
3. Instruktajning to`laligi va instruktajni qismlarga ajratish. Mehnat topshirig`i
qiyinligi va u qaysi sanada bajarilayotganligiga qarab instruktaj butun yoki
ishning borishiga qarab qismlarga ajratib borish lozim.
4. Instruktaj yordamida o`quvchilar uz faoliyatini nazorat qila olsinlar. Bu talabni
bajarmay, o`quvchilarning mustaqilligiga erishib bo`lmaydi. Mustaqillik esa
o`quvchilarda
amaliy mehnat va kunikma, malakalarini xosil qilishda muxim
axamiyatga ega.
Instruktaj uch xil bo`ladi : kirish, joriy, yakuniy.
YAngi operatsiyasini urganish bo`yicha kirish instruktaji bo`ladi. Mehnat
usullarini normal va sekinlashtirilgan xolda bajarish qoidalarini namoyish qilish;
o`z-o`zini
nazorat qilish belgilarini; anik mehnat vazifasini quyishni uz ichiga
oladi.
Kirish instruktajidan o`quvchilar operatsiyaning ayrim qismlarini: asbobni
ushlash, ish xolatida turish, sur`atni egallash va xokazolarni
urganish bilan boglik
xarakatlarni bajarishga xarakat qiladilar. Xar bir urganilayotgan element
oldingisini urnini olmay, balki unga qushilib borishi, bir-biriga bog`lanishi, yagona
zanjir xosil qilishi zarur bo`ladi.
Mehnat usullarini bajarshdagi xatolarni tuzatish bo`yicha joriy instruktaj olib
boriladi. Bunda o`quvchilar ishni to`xtatib, xatoga yul quygan o`quvchilarning
ishiga e`tibor berib, unda notug`ri ishlaganligining sababini tekshirib borishni talab
qiladi. SHu asosda xamma o`quvchilar bilan suxbat utkaziladi. Sung o`qituvchi
hulosa qilib tug`ri usullarni kursatishi, xatoga yul quygan o`quvchining usullarni
xotirada tiklashi, shunda ishni davom ettirishga ruxsat berishdan iborat bqladi.
YAkunlovchi instruktaj sifatli bajarilgan
va brak qilingan buyumlarni
namoyish qilish, o`quvchilar ishining umumiy xarakteristikasini, o`quvchilar yul
quygan xatolar taxlilini, o`quvchilar ishini baxolashni o`z ichiga oladi.
34
Mashqlar. Mehnat ta`limi jarayonida xar bir yangi operatsiyani qisqa
muddatli mashqdan boshlash maqsadga muvofiq bo`ladi. Bu mashqlarni shartli
ravishda ta`limiy mashqlar deyiladi. Amaliy mashqlarni
bajarish jarayonida
o`quvchilar xar xil buyumlar tayyorlaydilar, mehnat usulida va xarakatlarini
baxolash bo`yicha mashq qilishni davom ettiradilar. SHu urinni tashkil qilishga,
sababli sozlash, dastlabki mehnat usullari va xarakatlarini
uzlashtirishga kunikma
va malakalarni takomillashtirishga doir mashqlar bir-biridan kura fark qiladi.
