|
Modul muhandislik psixologiyasining metodolik va nazariy asoslari. Mavzu Muhandislik psixologiyasining predmeti va vazifalari.(2s.)
|
| bet | 34/93 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 0,56 Mb. | | #255101 |
Bog'liq Muhandislik psixologiyasi Rejalashtirish muammoni qo'yish, o'rganiladigan ko'rsatkichni tanlash va unga ta'sir qiluvchi omillarni hisobga olishni o'z ichiga oladi. Ko'p hollarda, tajriba o'tkazishda siz nazoratsiz omillar bilan kurashishingiz kerak. Ushbu bosqichdagi asosiy qadam optimallik ko'rsatkichini tanlash va matematik eksperimental rejalashtirish metodlaridan foydalangan holda rejalashtirish matritsalarini topishdir.
Tajribaning o'zi birinchi bosqichda tuzilgan dastur va rejaga muvofiq amalga oshirilishi kerak. Tajribani to'g'ri o'tkazish uchun bir qator shartlarga rioya qilish kerak. Birinchidan, sinov operatorlarining ushbu faoliyat turiga muvofiqligini aniqlash kerak. Ikkinchidan , eksperimentda ko'rsatilgan faoliyatni bajarish uchun ularning yuqori motivatsiyasini ta'minlash kerak. Uchinchidan, birinchi navbatda eksperimentatorning mavjudligi va boshqa nomaqbul hodisalarning mavjudligi bilan bog'liq bo'lgan kiruvchi ta'sirlarni ( artefaktlarni) istisno qilish kerak.
6.3. Operator faoliyatini fizik modellashtirish.
Muhandislik-psixologik eksperimentning bir turi operator faoliyatini fizik modellashtirishdir. Bu operatorning haqiqiy faoliyatini uning modifikatsiyasi bilan almashtirishdan iborat. Bu almashtirish maxsus modellashtirish moslamalari yordamida amalga oshiriladi, ular simulyatorlar, maketlar, test batareykalari va boshqalar bo'lishi mumkin. Fizik modellarga qo'yiladigan asosiy talab - bu operator faoliyatining psixologik tuzilishini yanada to'liqroq takrorlash, shunchaki uning sof tashqi taqlidi bo'lgani kabi psihologik ko’satgichlarini aniqlashdir.
Fizik modellashtirish, laboratoriya eksperimentining bir turi bo'lgib barcha asosiy xususiyatlarini saqlab qolgan holda, bir muhim farqga ega. Tajriba ko'pincha muayyan faoliyat turidan qat'i nazar, muayyan psixologik naqshlarni aniqlashga qaratilgan. Fizik modellashtirishda, odatda, ma'lum bir faoliyatning "chiqish" xususiyatlari muayyan atrof-muhit sharoitida o'rganiladi. Inson tanasida yuzaga keladigan ichki jarayonlar ko'pincha fonga o'tkaziladi. Fizik modellarni qurish va operator faoliyatini fizik modellashtirishni tashkil etish masalalari V.E. Alekseev. tomonidan toʻliq oʻrganilgan. Yaratilgan asl nusxaga muhandislik-psixologik o'xshashlik talablariga javob beradigan IMTning fizik modeli operator faoliyatining real jarayonlarini IMTning o'rganilgan rejimlari va ish sharoitlarida ishonchli tarzda takrorlash va shu bilan ko'plab muammolarni hal qilish imkoninimuhandislik va psixologik dizayn beradi. Ushbu vazifalardan biri operator ish joylarining soni va tarkibini aniqlashdir. Ya’ni IMTning tashqi va ichki ko'rinishini shakllantirishga o'tishga imkon beradi , bunda badiiy dizayn bilan bir qatorda operatorda uskunalarni fazoviy joylashtirish bo'yicha asosiy dizayn va maket qarorlari qabul qilinadi va ish joylarida amalga oshiriladi. Amaldagi texnik vositalarning hajmi ko'pincha ish joyining konfiguratsiyasi va fazoviy xususiyatlariga qo'yiladigan muhandislik-psixologik talablarga ma'lum bir ziddiyatga duchor bo'lganligi sababli, boshqaruv tizimini muhandislik-psixologik loyihalashda zaruriy uskunalar bosqich statik prototiplashdir. Bu fizik modellashtirishning "passiv" turi bo'lib, statik prototiplash operatorning ish joyining ko'rinishini uning geometrik o'lchamlari va nisbatlarini saqlab qolgan holda taqlid qiluvchi texnik vositalarni yaratishga asoslangan. Modelni yaratishning muhim bosqichi - displey panellari va boshqaruv panellarida axborotni ko'rsatish qurilmalari va boshqaruvlarini joylashtirishning eng oqilona variantini ishlab chiqish. Bir qator hollarda bu muammoni elementlarni joylashtirish variantlarini imperativ shakllantirish va natijada olingan sxemani aprior baholash va tuzatish uchun muhandislik va psixologik metodlardan birini qo'llash orqali hal qilish mumkin . Biroq, yaratilgan namunadagi operatorning murakkab faolligida, shuningdek, yangi faoliyat vositalaridan foydalanganda, analitik baholash metodlarining xatolari yo'l qo'yib bo'lmaydigan darajada yuqori bo'lishi mumkin. Bunday sharoitda ular operator faoliyatini funktsional fizik modellashtirishga murojaat qilishadi. Statik sxemadan farqli o'laroq, funktsional sxema yaratilayotgan tizimning ishlash algoritmlariga muvofiq uskunaning ishlashi va operator faoliyatining real jarayonlarini takrorlashni ta'minlaydigan real yoki imitatsiya qilingan faoliyat vositalari bilan jihozlangan bo’ladi.
Muhitning va harakatning mexanik va akustik omillarini takrorlaydigan maxsus dinamik stendlar yordamida amalga oshiriladi mumkin. Bunday stendlarda ish joylarini funktsional prototiplash fizik modelning asl nusxaga kerakli o'xshashligini ta'minlash uchun individual omillarni imitatsiya qilish va ularni kompleks muvofiqlashtirish sifatiga eng yuqori talablarni qo'yadi.
Modellashtirilayotgan tizimning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda bir qator tamoyillar va usullardan foydalanishni talab qiladi.
IMTning o'ziga xos xususiyatlarini aniqlash uchun uning maqsadini, foydalanish shartlarini, taklif etilayotgan tuzilmasini va fizik modelda takrorlanishi kerak bo'lgan operator faoliyatining xususiyatlari va omillarini aniqlaydigan funksionallikni tahlil qilish amalga oshirish kerak. Xususan, statsionar va mobil IMTdagi operatorlar uchun ish joylarining funktsional modellarini yaratishda hal qilinadigan vazifalar sezilarli darajada farqlanadi. Birinchi holda, operatorning ish joyi o'rnatiladi va ob'ektning axborot modeli displey paneli va boshqaruv panellarida joylashtirish uchun berilgan topologiyaga ega bo'lgan IMT va BOning kerakli to'plamini ta'minlash orqali funktsional sxemada ko'paytiriladi. Statsionar IMT uskunasining funktsional sxemasining umumlashtirilgan blok diagrammasi shaklda 6.3. rasmda ko'rsatilgan. Bunday maketni yaratishda eng katta qiyinchilik loyihalashtirilgan IMTning ishlash qonunlariga muvofiq imitatsiya qilingan uskuna elementlarining ishlashini ta'minlovchi axborot va mantiqiy qurilmalarni ishlab chiqish hisoblanadi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Modul muhandislik psixologiyasining metodolik va nazariy asoslari. Mavzu Muhandislik psixologiyasining predmeti va vazifalari.(2s.)
|
