Moliya va moliyaviy texnologiyalar

Xo’jalik yurituvchi Davlat moliyasi va

Notijorat tashkilotlar Davlat krediti

1.2-chizma. Moliyaviy tizimning sohalari va bo’g’inlari

Masalan, korxonalar moliyasi moddiy ishlab chiqarishga, YaIMni yaratishga, uni korxonalar o’rtasida taqsimlashga va YaIM bir qismining byudjet va nobyudjet fondlariga qayta taqsimlashga xizmat qiladi. Davlat byudjeti orqali resurslar davlatning markazlash- tirilgan fondiga jalb qilinadi va ular hududlar, tarmoqlar va aholining turli ijtimoiy guruhlari o’rtasida qayta taqsimlanadi.

• 
  respublika byudjeti;
  
• 
  Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti va mahalliy byudjetlar. O‘z navbatida, Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti
  

• 
  daromadlar asosini mustahkamlash;
  
• 
  byudjet daromadlari va xarajatlari ochiq va shaffof bo’lishini ta’minlash;
  
• 
  modernizatsiya qilish va zarur tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish negizida davlat xarajatlari tarkibida iqtisodiyotni innovatsion usulda rivojlanish xarajatlariga ustuvorlik berish;
  
• 
  soliqlarni umumdavlat va mahalliy soliqlarga bo’lish tartibini qayta ko’rib chiqish negizida mahalliy byudjetlar daromad bazasini kengaytirish;
  
• 
  byudjet defitsiti darajasini kamaytirish;
  
• 
  byudjet yordamida tartibga solish mexanizmini tako- millashtirish;
  
• 
  G’aznachilik tizimi ishini takomillashtirish, byudjet mablag’laridan samarali foydalanish ustidan nazoratni kuchaytirish va h.k..
  

• 
  ijtimoiy mo’ljallangan (yo’nalishga ega bo’lgan) davlat maxsus fondlari;
  
• 
  tarmoqlararo va tarmoq xarakteriga ega bo’lgan davlat maxsus fondlari.
  

• 
  Respublika yo’l fondi;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Davlat mulkini boshqarish va tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlash davlat qo’mitasining maxsus hisobvarag’i;
  
• 
  Ish bilan ta’minlashga ko’maklashuvchi davlat fondi;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi byudjetdan tashqari Pensiya fondi.
  

• 
  notijorat tashkilotlarining soni. 2000-yillar bosh-larida Yevropa mamlakatlarida har 1000 kishiga 4ta noti-jorat tashkiloti to’g’ri kelgan edi. Finlyandiya shu ma’noda rekordchi hisoblanib, bu yerda har 1000 kishiga 21tadan to’g’ri keluvchi notijorat tashkilotlari mavjud bo’lgan.
  

• 
  notijorat tashkilotlari ta’minlaydigan aholining bandlilik darajasi.
  

• 
  faoliyatning foyda olishga emas, balki ma’lum bir missiyaga erishishga yo’naltirilganligi;
  
• 
  e’lon qilingan maqsadlarga erishish uchun olingan foydadan vosita sifatida foydalanish;
  
• 
  bozor xo’jaligining iqtisodiy samaradorligi va faoli-yatning ijtimoiy samaradorligini birgalikda qo’shib olib borish.
  

• 
  byudjet mablag’lari;
  
• 
  tijorat faoliyati:
  

• 
  tovar, ish va xizmatlarni sotishdan olingan tushum;
  
• 
  aktsiyalar, obligatsiyalar, boshqa qimmatli qog’ozlar va omonatlar bo’yicha olinadigan daromadlar;
  
• 
  notijorat tashkilotning mulkidan, notijorat tashki-lotlarining yordami asosida tuzilgan xo’jalik jamiyat-larining faoliyatidan olinadigan daromadlar;
  

• 
  tijorat tuzilmalari va xususiy shaxslarning homiylik yordamlari;
  
• 
  ta’sischilardan doimiy ravishda va bir vaqtning o’zida tushib turishi mumkin bo’lgan tushilmalar;
  
• 
  qonun bilan ta’qiqlanmagan boshqa tushilmalar (masa-lan, ko’ngillilarning mehnat sarflari, resurslarni jalb qilish bo’yicha o’tkazilgan tadbirlar (lotereyalar, auktsion-lar, ko’ngilxo’shlik, madaniy, sport va boshqa ommaviy tadbirlardan)dan kelgan tushilmalar.
  

• 
  to’g’ridan-to’g’ri (bevosita) byudjet investitsiyalari;
  
• 
  hamkorlikda moliyalashtirish;
  
• 
  davlat ijtimoiy buyurtmasi.
  

• 
  soliq xarakteriga ega bo’lmagan imtiyozlar;
  
• 
  soliqlardan imtiyozlar;
  
• 
  boshqa imtiyozlar.
  

• 
  xayriya qiluvchilar uchun imtiyozlar;
  
• 
  homiylik qiluvchi yuridik shaxslar uchun imtiyozlar.
  

• 
  notijorat tashkilotlarining faoliyati uchun binolarni ijaraga olish, er maydonlarini ajratish;
  
• 
  litsenziyalashtirishning soddalashtirilgan tizimini joriy etish;
  
• 
  aloqa xizmatlari va kommunal xizmatlarni to’lashda imtiyozli tariflardan foydalanish;
  
• 
  va boshqalar.