303
Korxonalarning moliyaviy holatini tahlil etishda moliyaviy
tahlilning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat bo‘ladi:
- korxonaning moliyaviy ahvolini har tomonlama o‘rganib, uning
holatiga aniq va xolisona baho berish;
- mablag‘ va manbalarning joylanishini tekshirish, ularni to‘g‘ri
yo‘nalishda ishlatilganligini aniqlash;
- hisoblashish ishlarining o‘z muddatida bajarilganligi, debitor va
kreditorlik qarzlari tarkibini o‘rganish;
- korxonaning o‘ziga qarashli mablag‘lari bilan qarz mablag‘lari
o‘rtasidagi
nisbat
va
aylanma
mablag‘larni
manba
bilan
ta’minlanganligini tekshirish;
- moliyaviy intizomga qanchalik amal qilishni aniqlash va to‘lov
qobiliyatiga baho berish;
- korxona mulkining kadrligi va tez pulga aylana olish darajasini
o‘rganish;
- aylanma mablag‘lardan foydalanishga baho berish va korxonaning
moliyaviy ahvolini yaxshilash bo‘yicha takliflar bayon etish va hokazo.
Tahlilning asosiy maqsadi – moliyaviy faoliyatdagi yutuq va
kamchiliklarni aniqlab, mablag‘lardan yanada to‘g‘ri foydalangan holda
hisob-kitob tartibini mustahkamlashga qaratiladi. Demak, bu mahsulot
ishlab chiqarish va uni sotish, xarajatlarni tejash, pul-moliya aloqalari va
boshqa faoliyatlarning bir-biriga bog‘liqligini ko‘rsatadi. Moliyaviy
tahlilni bajarishda zarur bo‘ladigan manbalarga korxona balansi, unga
qilingan ilovalar va boshqa hisobot ma’lumotlari kiradi. Shuningdek,
buxgalteriyaning sintetik va analitik schetlari ma’lumotlaridan ham keng
foydalanish lozim, chunki keyingi yillarda tuziladigan hisobotlarning
hajmi qisqarib, tahlil imkoniyatlarini chegaralashga olib kelmoqda. Ay-
niqsa, mahsulot ishlab chiqarish va uni sotish, maxsus va maqsadli
mablag‘lar, zaxira jamg‘armasi, foyda va zararlar, turli xil hisob-
kitoblar, qimmatli qog‘oz va veksellar bo‘yicha ma’lumotlardan ko‘proq
foydalaniladi. Bular xo‘jalik faoliyatining to‘g‘ri boshqarilishi, uning
moliyaviy barqaror bo‘lishi va to‘lov qobiliyatining yaxshilanishiga
bevosita ta’sir ko‘rsatadi.
