Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc




Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet312/436
Sana05.01.2024
Hajmi2,53 Mb.
#130885
1   ...   308   309   310   311   312   313   314   315   ...   436
Bog'liq
Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

 
 
11.4. Debitorlik qarzlarining umumiy hajmi, tarkibi va vujudga 
kelish muddati hamda uning aylanuvchanligi tahlili 
Raqobatdosh iqtisodiyotda har bir xo‘jalik subyekti o‘z faoliyatini 
olib borish jarayonida, albatta, ma’lum darajadagi debitorlik yoki 
kreditorlik qarzdorlikka yo‘l qo‘yadi, chunki ishlab chiqarish korxona-
larida mahsulotni yetkazib berish bilan uning to‘lovi o‘rtasida doimo 
ma’lum bir vaqt tafovutlari (farqlanishlar) bo‘lishi tabiiy. Shu sababli 
ham debitorlik qarzlarining tarkibiy tuzilishini va ularning vujudga 
kelish muddatlarini o‘rganib, tahlil qilib chiqish muhim hisoblanadi. 
Debitorlik qarzlari tarkibi deganda uning yuzaga chiqish qatorlari 
yoki o‘rni tushiniladi. Korxona balansi bo‘yicha uning quyidagi qator-
larini tarkiblab o‘tganmiz. Xaridor va buyurtmachilardan bo‘lgan debi-
torlik qarzlar, xodimlar bilan hisob-kitoblar bo‘yicha debitorlik qarzlar, 
ish haqidan ajratmalar yuzasidan debitorlik qarzlar, soliqlar va turli 
boshqa to‘lovlar bo‘yicha debitorlik qarzlari va hokazo. Shuningdek, 
debitorlik va kreditorlik majburiyatlari tarkibida muddati o‘tgan, to‘lov 
muddati kelgan va to‘lov muddati o‘tmagan majburiyatlarni a’lohida 
tarkiblash mumkin. 


422
Muddati o‘tgan va to‘lash muddati kelgan majburiyatlar alohida-
alohida hisobga olinadi va boshqariladi. Muddati o‘tgan debitorlik 
qarzlari «Debitorlik va kreditorlik majburiyatlari to‘g‘risidagi ma’lu-
motnoma»da alohida qatorlanadi. Ularning respublika ichkarisidagi 
korxonalar va respublikadan tashqaridagi korxonalar o‘rtasida muddati 
o‘tgan majburiyatlarga ajratish mumkin. Muddati o‘tkazib yuborilgan 
majburiyatlar korxona moliyaviy holatini og‘irlashtiruvchi asosiy sabab 
sifatida olinadi va muhim e’tibor beriladi. 
Tahlil etishda debitorlik qarzlarining hajmi, tarkibi hamda vujudga 
kelish muddati bo‘yicha o‘rganish asosida ularning holatiga, aylanuv-
chanlik darajasiga, debitorlik qarzlari bilan bog‘liq bo‘lgan moliyaviy 
holat ko‘rsatkichlariga baho beriladi. 
 
103-jadval 

Download 2,53 Mb.
1   ...   308   309   310   311   312   313   314   315   ...   436




Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish