-jadval  Taklif etilayotgan loyihalarga tegishli bo‘lgan ma’lumotlar

556
kattaroqdir. Bu narsa, o‘z navbatida, masalani (tanlashni) «B» loyiha 
foydasiga hal etilishini taqozo etadi. 
3. Investitsiyalarning qoplanish muddatlarini (davrlarini) taqqos-
laymiz: 
Shubhasiz, «B» loyiha bo‘yicha investitsiyalar tezroq qoplanadi. 
Lekin, shu narsani alohida ta’kidlash zarurki, loyihalarning qoplanish 
muddatlari jihatdan taqqoslash qo‘yilmalar samaradorligini atroflicha 
tahlil qilinishi lozim bo‘lganda emas, balki ochiqdan ochiq yoki aniq 
kerak bo‘lmagan, bo‘lmayotgan loyihalarni tezroq yo‘qqa chiqarish 
talab qilingandagina maqsadga muvofiqdir.
Shu sababli, taqqoslashlarimizni davom ettiramiz. 
4. Talab qilinayotgan investitsiyalarning hajmi yoki miqdorlarini 
taqqoslaymiz: 
«B» loyiha «A» loyihaga nisbatan 50 ming so‘m qimmat. O‘z 
navbatida, bu narsa moliyalashtirishda ma’lum qiyinchiliklarni tug‘di-
rishi mumkin. 
5. Loyihalarni tushumlarning barqarorligi nuqtayi nazaridan 
taqqoslaymiz. 
«A» loyiha mablag‘lar oqimining 5 yil davomida davom etishini, 
«B» loyiha esa – faqat 4 yil davom etishini ta’minlaydi. Shu bilan 
birgalikda «B» loyiha bo‘yicha tushumning asosiy qismi birinchi ikki 
yilda tushayotir, so‘ng keskin kamayish sodir bo‘layotir va 5-yilda esa 
tushum «0» ga teng . Shu o‘rinda biz uchun nima muhimroq: 5 yil 
davomida u yoki bu darajadagi barqaror pul mablag‘larining oqib 
kelishimi yoki birinchi 2-3 yil davomida pul mablag‘lari asosiy 
qismining yig‘ilishimi? O‘zimiz uchun bu savolga javob beramiz va 
qiyoslashni davom ettiramiz.
6. Butun 5 yil davomida investitsiyalarning rentabelligini taqqos-
laymiz: 
Bu o‘rinda «B» loyiha ma’lum afzalliklarga ega. Lekin biz hali vaqt 
omilini inobatga olganimiz yo‘q. Diskontlashtirishni amalga oshirish 
kerak. 
7. Diskontlashtirishni hisobga olgan holda butun 5 yil uchun 
investitsiyalarning rentabelligini qiyoslaymiz. 
Buning asosi sifatida yillik bank krediti foiz stavkasining darajasini 
10% deb olamiz.

557
Yuqorida keltirilgan ma’lumotlarga va xulosalarga asoslangan holda 
investitsion qarorlar qabul qilishning asosiy va bir-biri bilan uzviy 
ravishda bog‘liq bo‘lgan quyidagi mezonlarni ko‘rsatishimiz mumkin:
1. Yanada foydaliroq alternativ variantning yo‘q ekanligi. 
2. Inflyatsiyadan 
ko‘zda 
tutilishi 
mumkin 
bo‘lgan 
zararlar(yo‘qotmalar) riskini minimallashtirish. 
3. Xarajatlar qoplanish muddatining qisqaliligi. 
4. Loyihaning arzonligi. 
5. Tushumning barqarorligini ta’minlash. 
6. Yuqori darajadagi rentabellik. 
7. Diskontlashtirilgandan so‘ng rentabellikning yuqori darajaligi. 
130-jadval 

Download 2,53 Mb.