566
10. Qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha ehtimol tutilgan zararlarni qoplash
maqsadida zaxira tashkil qilish va ishlatish.
11. Buzilgan, yo‘qolgan qimmatli qog‘ozlarni almashtirish.
12. Qimmatli qog‘ozlarning operatsiyalari bo‘yicha buxgalteriya
hisobini yuritish va hisobotini tuzish.
13. Qimmatli qog‘ozlarning bir turini boshqa bir turiga
almashtirish.
14. Qimmatli qog‘ozlar portfelini boshqarish bilan bog‘liq
mahkamaviy ishlarni bajarish.
Qimmatli qog‘ozlar portfelini boshqarish uning egasi tomonidan
amalga oshirilganda korxonada bu ish bilan shug‘ullanadigan maxsus
fond (yoki investitsiya) bo‘limi (boshqarmasi) yoki qimmatli
qog‘ozlarni boshqarish bo‘limi (boshqarmasi) tashkil etiladi.
Qimmatli qog‘ozlar portfelining egasi mazkur jarayonni bosh-
qarishni o‘zi xohlamasa, bu ishni fond bozorida maxsus tashkil etilgan
ixtisoslashgan tashkilotlarga shartnoma bilan topshirishi mumkin.
Korxonalar sotib olgan qimmatli qog‘ozlarni va ulardan
foydalanishni tahlil qilishda quyidagi jihatlarni ham ko‘rib o‘tadilar.
Qimmatli qog‘ozlar uzoq va qisqa muddatga qo‘yilganligi, reja bo‘yicha
yoki rejada belgilanmaganligi, reja bo‘yicha qaytimi hamda haqiqatdagi
qaytimi, bozor bahosini o‘sishi yoki kamayishi, ulardan foydalanishning
muqobil yo‘nalishlari ularning har birining alohida turi bo‘yicha
solishtirib chiqiladi.
Bu bilan moliyaviy qo‘yilmalardan qay darajada foydalanish
holatini yillar bo‘yicha ham o‘rganish mumkin. U holda qimmatli
qog‘ozlarning har bir yildagi qiymati (narxi oshishi yoki pasayishi
ko‘rsatilgan holda) keltirilgan foizlari hamda ularning farqlari o‘rganib
chiqilib muqobil variantlar bilan taqqoslanadi.
Albatta, moliyaviy qo‘yilmalardan keladigan foizlarni hisoblashda u
bo‘yicha ishlab chiqilgan davlat soliq siyosatini ham ko‘rib chiqish
zarur. Chunki, soliqlar olinadigan foyda summasini kamaytiradi.
Fikrimizcha, uzoq muddatli moliyaviy qo‘yilmalarga mablag‘larni
bo‘sh
turgan
pul
mablag‘lari
yoki
yetarli
imkoniyatda
foydalanilmayotgan asosiy va oborot fondlarini qo‘yilsa, korxona uchun
samaraliroq bo‘lar edi.
