42
1.20- rasm. Chastotalarning dupleks ajratilishini tashkil etish tamoyili
Vaqt bo‘yicha dupleksda (TDD — time division duplex) ikki
tomonlama aloqa uchun uzatish va qabul qilish kanallari vaqt bo‘yicha
ajratiladigan o‘sha bir tashuvchi ishlatiladi (1.21- rasm). TDD rejimi
mavjud sotali aloqa tizimlari
uchun xarakterli emas, lekin simsiz
telefon standartlarida (CT2, DECT va boshqalar) keng tarqalgan.
Bundan tashqari, unga uchinchi avlod UMTS va CDMA2000
standartlarida ham ma’lum joy ajratilgan.
CDMA2000 loyihasi asosiga qo‘yilgan raqamlar aniqligiga
asoslanish bilan TDDli tizimlar kanallarining namunaviy tuzilmasini
ko‘rib chiqamiz.
1.21- rasm. Vaqt bo‘yicha dupleks ajratishni tashkil etish tamoyili
ВS
МS
Тo’g’ri
kanal
Теskari
kanal
Chastotalar
farqi
Тo’g’ri
kanal
Теskari
kanal
МS
ВS
Тo’g’ri/teskari
kanallar
43
BTS kanal arxitekturasining asosiy elementi Tk = 20 ms bo‘lib
(1.22-rasm), u dkpleksni tashkil etishga mo‘ljallangan 8 juft
intervallarga bo‘linadi.
1.22- rasm. CDMA2000 tizimi TDDli aloqa kanali kadrining
tuzilmasi
Juftlikning
birinchi intervali T
t
davomiylikka ega va uzatish
uchun ajratiladi. Ikkinchi intervalda (T
R
davomiylikdagi) MS signali
qabul qilinadi. Istalgan yonma-yon intervallar xizmat ko‘rsatish
zonasining uzunligi orqali aniqlanadigan Δt davomiylikdagi himoya
oraliqlari bilan ajratiladi. Uncha qiyin bo‘lmagan hisob ko‘rsatadiki,
52 mks himoya intervalida va bazaviy stansiyada vaqt intervallarini
+3 mks sinxronlashtirish aniqligida xizmat ko‘rsatish
zonasining
maksimal radiusi 14 km ni tashkil etadi.
Mobil stansiyalar o‘xshash kadrning tuzilmasiga eag bo‘ladi,
lekin qabul qilish va uzatish intervallari joylarini almashadi.
Duplekslashning
ikkita
variantlarini
taqqoslash
shunday
xulosaga olib keladiki, FDD rejimi sotalarning katta o‘lchamlarida va
abonentlarning yuqori harakatlanishi tezliklarida samaraliroq, u holda
TDDli variant katta darajada mikrosotalarda, ya’ni uncha yuqori
bo‘lmagan tezliklarda harakatlanadigan abonentlarga xizmat
ko‘rsatish kichik zonalarida qo‘llanish uchun to‘g‘ri keladi. Binobarin,
TDDla “yuqoriga” va “pastga” liniyalari o‘sha bir chastotlalar
polosasini
egallar ekan, ulardagi so‘nishlar xarakteristiklari yuqori
korrelyasiyalash darajasiga ega bo‘ladi, bu nurlantiriladigan quvvatni
44
rostlash va fazoviy ajratish jarayonlarini soddalashtirish uchun
ishlatilishi mumkin.
Bundan tashqari, TDDga xususiyatli bo‘lgan tez moslashuvchan
tuzilma, to‘g‘ri va teskari kanallardagi asimmetrik ma’lumotlar
oqimlarida vaqt resurslarini samarali qayta taqsimlashga imkon
beradi. Bunday asimmetriya mobil terminallarga Internet tarmog‘i
bilan aloqa funksiyalari yuklatilishi bilan
uchinchi avlod tizimlarida
juda xususiy hodisa bo‘lib qoladi. Bunday kontakt mobaynida
“pastga” liniyadagi trafik teskari yo‘nalishdagiga qaraganda aniq
to‘yingan bo‘ladi. Bunda 1.23- rasmda ko‘rsatilganidek amal qilish
mumkin, u “yuqoriga” va “pastga” liniyalari orasida vaqt resurslarini
simmetrik taqsimlanishidan (1.23a- rasm) “pastga” ko‘rsatkich MS
ma’lumotlarini qabul qilishga, “yuqoriga” ko‘rsatkich
esa uzatishga
javob beradigan vaqt resurslarini asimmetrik taqsimlanishiga
(1.23b- rasm) o‘tishni sxematik tasvirlaydi.
TDD variantining avzalligi sifatida abonentlar terminalining
oddiyroq bir rejimli TDD ishlatilishi imkoniyati ham ko‘rilishi
mumkin. Har ikkala duplekslash variantlariga mo‘ljallangan ikki
rejimli (FDD/TDD) apparatli murakkablashtirishga kelinsa, u holda
oddiy FDD-terminalga qaraganda u juda
sezilarli emas va iqtisodiy
ko‘rsatkichlarga chegaraviy ta’sir o‘tkazmaydi.
a)
b)
1.23- rasm. Aloqa kanalida “yuqoriga” va “pastga” liniyalari orasida
vaqt resurslarini simmetrik taqsimlanishi (a) va asimmetrik
taqsimlanishi (b)
Yuqorida keltirilganlardan kelib chiqadi, har ikkala ko‘rib
chiqilgan duplekslash rejimlarining birlashtirilishi bo‘yicha Yevropa
UMTS loyihasi tavsiyalari juda ratsional hisoblanadi. Bunday yechim
45
tizimga ajratilgan spektral diapazonidan foydalanish qismida tez
moslashuvchanlikni
beradi
va
o‘tkazish polosasini ishlatish
sharoitlariga va xizmatlar xarakteriga moslashtirishga imkon beradi.
230 MGs kenglikdagi spektr kengliklari oraliqlarida
ikkita ajratilgan
WARC-92da
uchinchi
avlod
tizimlarini
qurish
Yevropa
konsepsiyasiga muvofiq: 1885…2025 va 2110…2200 MGs,
1920…1980 va 2110…2170 polosalar chastota bo‘yicha dupleksli
SMAT uchun, 1900…1920 va 2010…2025 MGs polosalar esa vaqt
bo‘yicha dupleksli SMAT uchun mo‘ljallanadi.
