134
ILOVALAR
№
Dielektrik doimiy (nisbiy)
1.
Suv
81,0
2.
Glitserin
39,1
3.
Kerosin
2.0
4.
Ebonite
3,0
5.
Paraffin
2,0
6.
Slyuda
7,0
7.
Shisha
7,0
№
Sinish koeffitsenti (mutlaq)
1.
Olmos
2,42
2.
Suv
1,33
3.
Hovo
1,00029
4.
Kvars
1,54
5.
Muz
1,31
6.
Turpentin
1,47
7.
Spirt
1,36
8.
Shisha
1,50
Jadvalda ba’zi bir metallar uchun “qizil chegara” to’lqin
uzunligi va chiqish ishlari А ning qiymatlari keltirilgan λ
0
Metal
(µm) λ
0
А (eV)
Platina
0,235
5,29
Volfram
0,276
4,50
Rux
0,290
4,19
Toriy
0,364
3,41
Natriy
0,552
2,25
Seziy
0,620
1,89
Volfram yuzida
seziy plyonkasi
0,913
1,36
135
4. Karrali va ulushli birliklar old qo‘shimchalari
Karrali
Ulushli
Old
qo‘shimcha
Belgisi Ko‘paytma
Old
qo‘shimcha
Belgisi Ko‘paytma
tera
giga
mega
kilo
gekto
Т
G
M
к
g
10
12
10
9
10
6
10
3
10
3
piko
nano
mikro
milli
santi
p
n
mk
m
s
10
-12
10
-9
10
-6
10
-3
10
-2
5. Moddalarning zichliklari
Qattiq jism
Suyuqliklar
Gazlar(normal
sharoitda)
Modda
ρ,
10
3
kg/m
3
Modda
ρ,
10
3
kg/m
3
Modda
ρ, kg/m
3
Alyuminiy
Muz
Mis
Nixrom
Rux
Qo‘rg’oshin
Kumush
Po‘lat
Xrom
2,7
0,9
8,9
8,4
7,3
11,3
10,5
7,8
7,2
Benzin
Suv
Kerosin
Neft
Simob
Spirt
0,70
1,0
0,80
0,80
13,6
0,79
Vodorod
Geliy
Azot
Kislorod
Havo
0,09
0,18
1,25
1,43
1,29
136
Tinchlikdagi massa kilogramlarda, atom massa birligida va МeV/s
2
Zarra
Tinchlikdagi
massa
kilogramlarda
atom massa
birligida
МeV/s
2
Elektron
9,1095 10
-31
0,00054858
0,51100
Praton
1,67265∙10
-27
1,007276
938,28
Atom}Н
1,67356∙10
-27
1,007825
938,79
Neytron
1,67500 10
-27
1,008665
939,57
Fundamental fizik doimiylar
Kattalik
Belgisi
Son qiymatlari
Yorug’lik tezlifi
С
2,997924458.10
-11
m/s
Magnit doimiysi
0
4п∙10
-7
H·m
-1
Delektrik singdiruvchanlik
8,85418782.10
-12
F·m
-1
Ridberg doimiysi
R
10973731,77 m
-1
Plank doimiysi
1,0545887.10
-34
J·s
6,626176.10
-34
J·s
Massa atom birligi
м.a.b.
2,7928456
(10
-3
kg. mol
-1
). N
A
m.а.b. birligida:
1,6605655.10
-27
kg
Avagadro doimiysi
N
A
6,022045.1023 mol
-1
Faradey doimiysi
F= e. N
A
96484,56 C·mol
-1
Boltsman doimiysi
k=R / N
A
1,380662.10
-23
J·К
-1
2
0
0
1
c
2
h
137
6. Mexanik kattaliklar
Kattalik
Belgisi
Birligi
Og’irlik
Vaqt
Bosim
Impuls
Bikrlik
Foydali ish koeffisienti
ishqalanish koeffisienti
Massa
Mexanik kuchlanish
Kuch momenti
Quvvat
Hajm
Ko‘chish
Davr (aylanish, tebranish)
Zichlik
Yuza
Yo‘l
Ish
Kuch
Tezlik
Burchak tezlik
Tezlanish
Aylanish chastotasi
Energiya
Р
t, τ
p
p
k
η
μ
m, М
σ
М
N, Р
V
s
Т
ρ
S
S
А
F,N,T
v, u, V
ω
a
n
Е, W
N = kg∙m/s
2
s
Pa = N/m
2
kg∙m/s
N/m
-
-
kg
Pa = N/m
2
N∙m
W = J/s
m
3
m
s
kg/m
3
m
2
m
J = N∙m
N = kg∙m/s
2
m/s
rad/s
m/s
2
s
-1
J = N∙m
138
1. Trigonometrik funksiyalar jadvali
α
Sin α
Cos α
α
Sin α
Cos α
α
Sin α
Cos α
0°
0
1
1°
0.017452 0.999848
31° 0.515038 0.857167 61° 0.87462 0.48481
2°
0.034899 0.999391
32° 0.529919 0.848048 62° 0.882948 0.469472
3°
0.052336 0.99863
33° 0.544639 0.838671 63° 0.891007 0.45399
4°
0.069756 0.997564
34° 0.559193 0.829038 64° 0.898794 0.438371
5°
0.087156 0.996195
35° 0.573576 0.819152 65° 0.906308 0.422618
6°
0.104528 0.994522
36° 0.587785 0.809017 66° 0.913545 0.406737
7°
0.121869 0.992546
37° 0.601815 0.798636 67° 0.920505 0.390731
8°
0.139173 0.990268
38° 0.615661 0.788011 68° 0.927184 0.374607
9°
0.156434 0.987688
39° 0.62932 0.777146 69° 0.93358 0.358368
10° 0.173648 0.984808 40° 0.642788 0.766044 70° 0.939693 0.34202
11° 0.190809 0.981627 41° 0.656059 0.75471 71° 0.945519 0.325568
12° 0.207912 0.978148 42° 0.669131 0.743145 72° 0.951057 0.309017
13° 0.224951 0.97437 43° 0.681998 0.731354 73° 0.956305 0.292372
14° 0.241922 0.970296 44° 0.694658 0.71934 74° 0.961262 0.275637
15° 0.258819 0.965926 45° 0.707107 0.707107 75° 0.965926 0.258819
16° 0.275637 0.961262 46° 0.71934 0.694658 76° 0.970296 0.241922
17° 0.292372 0.956305 47° 0.731354 0.681998 77° 0.97437 0.224951
18° 0.309017 0.951057 48° 0.743145 0.669131 78° 0.978148 0.207912
19° 0.325568 0.945519 49° 0.75471 0.656059 79° 0.981627 0.190809
20° 0.34202 0.939693 50° 0.766044 0.642788 80° 0.984808 0.173648
21° 0.358368 0.93358 51° 0.777146 0.62932 81° 0.987688 0.156434
22° 0.374607 0.927184 52° 0.788011 0.615661 82° 0.990268 0.139173
23° 0.390731 0.920505 53° 0.798636 0.601815 83° 0.992546 0.121869
24° 0.406737 0.913545 54° 0.809017 0.587785 84° 0.994522 0.104528
25° 0.422618 0.906308 55° 0.819152 0.573576 85° 0.996195 0.087156
26° 0.438371 0.898794 56° 0.829038 0.559193 86° 0.997564 0.069756
27° 0.45399 0.891007 57° 0.838671 0.544639 87° 0.99863 0.052336
28° 0.469472 0.882948 58° 0.848048 0.529919 88° 0.999391 0.034899
29° 0.48481 0.87462 59° 0.857167 0.515038 89° 0.999848 0.017452
30° 0.5
0.866025
60° 0.866025 0.5
90° 1
0
139
ADABIYOTLAR
1. Sh.M.Mirziyoyev, “Buyuk kelajagimizni mard va
oliyjanob xalqimiz bilan quraylik” kitobi, Toshkent. 2017 yil.
2. Q.P. Abduraxmanov, V.S.Xamidov, N.A. Axmedova. “FIZIKA”
Darslik. Toshkent. 2018.
3. И.И.Савельев. Курс общей физики. Том 1. Москва 2018.
4. Physics: Principles with Applications 6 th Edition by Douglas
C.Giancoli, 2014.
5. K.P.Abduraxmonov,
O‘.Egamov. “Fizika kursi” darsligi,
Toshkent, 2015 y.
6. Абдурахманов К.П., Тигай О.Э., Хамидов В.С. Курс
мультимедийных лекций по физике, 2012, с.650
7. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин. Современная физика (Лучший
зарубежный учебник в двух томах).М.: Мир, 2007, c.496 (1-том).
8. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин. Современная физика (Лучший
зарубежный учебник в двух томах).М.: Мир, 2007, c.416 (2-том).
9. Трофимова Т.И. Курс физики.М.:Высшая школа, 2006, c.5
10. Трофимова Т.И. Физика в таблицах и формулах. М.:
Высшая школа, 2002, c. 424
11. Трофимова Т. И. Физика в таблицах и формулах,
Издательство: Академия, с. 448, 2010 г.
12. К.П.Абдурахманов, С.Бекназарова. Электронный учебник
по курсу физике (на узбекском языке)., 2012г. Электронный
ресурс(http://elearning.zn.uz/).
140
Интернет сайты
1. www.ziyonet.uz/
2. www.my.estudy.uz/
3. www.fizika.uz/
4. www.learning.zn.uz/
5. http://elearn.ilas.nagoya-u.ac.jp/CoffeeBreak/ap_phys_b.html/
6. http://www.learnapphysics.com/apphysicsc/index.html/
7. https://edx.org
8. https://coursera.org/
9. https://www.khanacademy.org
10. https://phet.colorado.edu/
141
MUNDARIJA
Kirish
3
Mavzu № 5.1. To‘lqin optikasi
5
Asosiy formulalar
7
Masalalar yechish namunalari
12
Variantlar jadvali
30
Mustaqil yechish uchun masalalar
31
Mavzu № 5.2. Yorug‘likning kvant xususiyatlari.
Kvant mexanikasining elementlari.
75
Asosiy formulalar
77
Masalalar yechish namunalari
81
Variantlar jadvali
94
Mustaqil yechish uchun masalalar
95
Ilova
134
Adabiyotlar
139
142
“Fizika fanidan amaliy mashg‘ulotlar
uchun uslubiy qo‘llanma” 5 – qism,
“Optika. Kvant mexanikasi asoslari”.
Muhammad
al-Xorazmiy
nomidagi
Toshkent
axborot
texnologiyalari
universitetining barcha ta’lim yo‘nalishlari
bo‘yicha bakalavriatura talabalari uchun.
Fizika kafedrasining majlisida muhokama
etildi va nashrga ruxsat etildi (16.02.2021.
19–sonli bayonnoma)
Televizion texnologiyalari fakulteti ilmiy
uslubiy kengashining majlisida ko‘rib
chiqildi nashr qilishga tavsiya etildi
(23.03.2021. 8-bayonnoma).
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU
ilmiy-uslubiy kengashi majlisida ko‘rib
chiqildi va nashr qilishga ruxsat etildi
(23.03.2021. 11(123)-bayonnoma).
Tuzuvchilar:
f.-m.f.n., Sh.Х.Ismoilov,
ass. S.S. Xalilov,
ass. N.M. Nasimova,
ass. Sh.A.Tulyaganova,
Taqrizchilar:
prof. E.Z.Imamov,
dots. G’.B.Eshonqulov.
Ma’sul muharrir:
f.-m.f.n., H.M. Xolmedov
Musahhihlar:
|
