2.6. Urunmani qurish
2.6.1. Aylanaga urunma o’tkazish
Aylana bo'ylab yotgan nuqta orqali aylanaga urunma quyidagicha amalga
oshiriladi (2.26-rasm):
Markazi O va aylana ustida joylashgan E nuqtasi bo'lgan R radiusli aylana
berilgan. 2) O doira markazidan E nuqta orqali OA kesmani chizamiz, EA = OE. 3) E
34
nuqta orqali biz OA kesmaga BC perpendikulyar chizamiz. Berilgan aylanaga E nuqta
tegishlidir BC kesma urunma.
2.26-rasm
Aylanada yotmagan nuqtadan aylanaga urunma qurilishi quyidagicha
amalga oshiriladi (2.27-rasm):
2.27-rasm
Aylanada yotmaydigan, markazi O va A nuqtasi bo'lgan aylana berilgan. 2) O
aylananing markazini A nuqtasi bilan ulang, to'g'ri chiziq bilan OA kesmani olamiz.
OA kesmani ikkita teng qismga ajrating. Biz B nuqtasini olamiz 3) B markazidan
radiusi R = BO bo'lgan aylana chizamiz. Biz aylanada C nuqtasini olamiz.4) A va C
nuqtalarni to'g'ri chiziq bilan bog'laymiz AC kesma aylanaga urunma yasaymiz.
35
2.6.2. Ikkita aylanaga urunma o’tkazish
Ikkala aylananing urunmasi tashqarida yoki ichida bo'lishi mumkin. Agar ikkala
aylana urunmaning bir tomonida yotsa Urunma
tashqi
deb ataladi (2.28-rasm).
Urunma chiziq aylanalar ichki tomonning qarama-qarshi tomonlarida joylashgan
bo'lsa,
ichk
i deb nomlanadi (2.29-rasm)
2.28-rasm 2.29-rasm
Ikki aylanaga tashqi urunmani qurish quyidagicha amalga oshiriladi
(2.30-rasm):
Sizga O
1
markazi bo'lgan R
1
radiusi va markazi O
2
bo'lgan R
2
radiusi aylanasi
berilgan. 2) O
1
markazidan radiusi (R
1
- R
2
) aylana chiziladi. 3) Ushbu aylanaga O
2
nuqtadan O
2
B kesmasini quramiz. O
1
B chizig'i radiusi R
1
bo'lgan aylanani C nuqtasida
kesib o'tadi. O
2
nuqtadan O
1
C ga parallel ravishda O
2
D chizig'ini chizamiz. C va D
nuqtalari urunma nuqtalardir. 4) C va D nuqtalarini ulang, CD chizig'i berilgan ikkita
aylanaga tashqi urunmadir.
2.30-rasm
|
