Mavzu: Sirtlarning o‘zaro kesishuv chizig‘ining ortogonal proeksiyasini

Mavzu: Sirtlarning o‘zaro kesishuv chizig‘ining ortogonal proeksiyasini 
bajarish. 
Ba`zi texnik detallardagi sirtlar o‘zaro kesishib, o‘tish chiziqlarini hosil qiladi. 
Bunday chiziqlarni detal ko‘rinishlarida yasash uchun, oldin ularning shartli 
tasvirlanishi o‘rganib chiqiladi. Detaldagi aylanish sirtlari ravon o‘tish joylari hosil 
qilsa, bu joylar ingichka tutash chiziqlar orqali belgilanadi (1-chizma, 
a
). Bunday 
o‘tish chiziqlarini chizmalarda yasash uchun, oldin detal elementlari tutashgan joyda 
aylanish sirtlari yo‘q deb qaraladi va sirtlar ingichka chiziqlarda o‘zaro kesishguncha 
davom ettiriladi hamda ularning kesishish chizig‘i yasaladi. Diametrlari teng bo‘lgan 
tsilindrlar o‘zaro kesishganda, kesishgan chiziqlar ellipslar bo‘lib, ular chizmada 
to‘g‘ri chiziqlar ko‘rinishida (1-chizma, 
b),
agar diametrlari har xil bo‘lsa kesishgan 
chiziqlar chizmada egri chiziqlar ko‘rinishida tasvirlanadi (1-chizma, 
c
). 
1-chizma. 
O‘tish chizig‘ini yasashni osonlashtirish maqsadida u aylana yoyi bilan 
almashtiriladi. Buning uchun teshik diametri 1
2
2
2
radiusda 1
2
yoki 2
2
nuqtadan yoy 
chiziladi va teshik o‘qi bilan kesishtiriladi. (1-chizma, 
d
). Hosil bo‘lgan O
2
nuqta 
orqali 1
2
2
2
nuqtalar tsirkulda tutashtiriladi. 
Detal chizmalarini chizishda ko‘pincha uni tashkil qilgan sirtlarning o‘zaro 
kesishish chizig‘ini yasashga to‘g‘ri keladi. Agar chiziqning shakli oldindan ma`lum 
bo‘lsa, kesishish chizig‘ini yasash ancha osonlashadi. Kesishish chizig‘ini yasashda 
yordamchi kesuvchi tekisliklar yoki sirtlardan foydalaniladi. Yordamchi tekisliklar 
sirtlarini to‘gri chiziq yoki aylanalar bo‘yicha kesadigan qilib tanlab olinadi. 
Yordamchi qilib odatda xususiy xoldagi tekisliklardan foydalaniladi. Aylanish 

sirtlarining kesishuv chizig‘ini yasashda kesuvchi sferalar ishlatiladi. Kesish 
chizig‘larini yasashda eng avvalo tayanch nuqtalar topilib, so‘ngra oraliq nuqtalar 
aniqlanadi. Ular qanchalik ko‘p belgilansa, kesishish chizig‘i shunchalik aniq 
yasaladi. O‘zaro yoki aylanish sirtlari, shuningdek aylanish sirti bilan qirrali sirtlar 
kesishishi mumkin. 
Qirrali sirtlarning o‘zaro kesishishi 2-chizmada va aylanish sirtalirining 
kesishishi esa 3-chizmada ko‘rsatilgan. 
2-chizma. 
3-chizma. 
Topilishi kerak bo‘lgan ichki kesishish chizig‘i ham shu usulda topiladi. 

Download 0,61 Mb.