Mavzu: Sirtlarning o‘zaro kesishuv chizig‘ining ortogonal proeksiyasini
bajarish.
Ba`zi texnik detallardagi sirtlar o‘zaro
kesishib, o‘tish chiziqlarini hosil qiladi.
Bunday chiziqlarni detal ko‘rinishlarida yasash uchun,
oldin ularning shartli
tasvirlanishi o‘rganib chiqiladi. Detaldagi aylanish sirtlari ravon o‘tish joylari hosil
qilsa, bu joylar ingichka tutash chiziqlar orqali belgilanadi (1-chizma,
a
).
Bunday
o‘tish chiziqlarini chizmalarda yasash uchun, oldin detal elementlari tutashgan joyda
aylanish sirtlari yo‘q deb qaraladi va sirtlar ingichka chiziqlarda o‘zaro kesishguncha
davom ettiriladi hamda ularning kesishish chizig‘i yasaladi. Diametrlari teng bo‘lgan
tsilindrlar o‘zaro kesishganda, kesishgan chiziqlar ellipslar bo‘lib,
ular chizmada
to‘g‘ri chiziqlar ko‘rinishida (1-chizma,
b),
agar diametrlari har xil bo‘lsa kesishgan
chiziqlar chizmada egri chiziqlar ko‘rinishida tasvirlanadi (1-chizma,
c
).
1-chizma.
O‘tish chizig‘ini yasashni osonlashtirish maqsadida u aylana yoyi bilan
almashtiriladi. Buning uchun teshik diametri 1
2
2
2
radiusda 1
2
yoki 2
2
nuqtadan yoy
chiziladi va teshik o‘qi bilan kesishtiriladi. (1-chizma,
d
). Hosil bo‘lgan O
2
nuqta
orqali 1
2
2
2
nuqtalar tsirkulda tutashtiriladi.
Detal chizmalarini chizishda ko‘pincha uni tashkil qilgan sirtlarning o‘zaro
kesishish chizig‘ini yasashga to‘g‘ri keladi. Agar chiziqning shakli oldindan ma`lum
bo‘lsa, kesishish chizig‘ini yasash ancha osonlashadi. Kesishish chizig‘ini
yasashda
yordamchi kesuvchi tekisliklar yoki sirtlardan foydalaniladi. Yordamchi tekisliklar
sirtlarini to‘gri chiziq yoki aylanalar bo‘yicha kesadigan qilib tanlab olinadi.
Yordamchi qilib odatda xususiy xoldagi tekisliklardan foydalaniladi.
Aylanish
sirtlarining kesishuv chizig‘ini yasashda kesuvchi sferalar ishlatiladi. Kesish
chizig‘larini yasashda eng avvalo
tayanch nuqtalar topilib, so‘ngra oraliq nuqtalar
aniqlanadi. Ular qanchalik ko‘p belgilansa, kesishish chizig‘i
shunchalik aniq
yasaladi. O‘zaro yoki aylanish sirtlari, shuningdek aylanish
sirti bilan qirrali sirtlar
kesishishi mumkin.
Qirrali sirtlarning o‘zaro kesishishi 2-chizmada va aylanish sirtalirining
kesishishi esa 3-chizmada ko‘rsatilgan.
2-chizma.
3-chizma.
Topilishi kerak bo‘lgan ichki kesishish chizig‘i ham shu usulda topiladi.
