37
Har bir munosabatda kortejlar identifikator kalitiga ega bo„lishi
kerak. Kalit quyidagi ikkita xossaga ega bo„lishi zarur:
3. Kortej kalit qiymati bilan bir qiymatli ifodalanishi kerak;
4. Kalitda ortiqchalik bo„lmasligi kerak. Bu degani hech qanday
atributni kalitdan olib tashlash mumkin emas.
Relyatsion ma`lumotlar bazasida ma`lumorlarni
ortiqchaligini
normallashtirish yo„li bilan kamaytiriladi. Jadvallar ustida har xil
amallar bajarish mumkin. Amallarga quyidagilar kiradi:
To„plamlar
ustida birlashtirish, kesishuv, ayirma, dekart ko„paytma
va bo„lish amallari kiradi.
Maxsus
relyatsion amallar, ularga: proeksiya,
birlashtirish, ajratish
(tanlab olish) amallari kiradi.
Munosabatlar ustida amalni bajarish uchun ishlatiladigan tillarni ikki
sinfga ajratishimiz mumkin:
c) Relyatsion algebra tillari;
d) Relyatsion hisoblash tillari.
Munosabatlar o„z mazmuniga qarab ikki sinfga ajratiladi:
c) Ob‟ektli munosabatlar;
d) Bog„lanuvchi munosabatlar;
Ob‟ektli munosabatlarda ob‟ektlar haqidagi munosabatlar saqlanadi.
Masalan, talaba munosabati.
Bog„lanish
munosabatlarida asosan, ob‟ektli munosabatlarning
kalitlari saqlanadi. Kalit atributlari oddiy va murakkab bo„lishi mumkin.
Agar kalit ikkita va undan ortiq atributdan tashkil topgan bo„lsa,
murakkab hisoblanadi.
