VI. MEHNAT MUHOFAZASI.
Paxtani qayta ishlash zavodlari ishchilar uchun havfsizlik texnikasi bo`yicha rioya qilinadigan qoidalar. Ma`lumki xar qanday sanoat korxonalariga yangi ishga kiruvchilar qaysi sex yoki bo`limida ishlarlaridan qat`iy nazar, albatta dastlabki kirish instruktaj va ish joyi bo`yicha texnik havfsizlik qoidalaridan zarur instruktaj olishlari shart. So`ng ishchilar instruktaj olganligi haqida korxonada texnink hafsizlik bo`yicha tutilgan maxsus jurnallarga qo`l qo`yishlari kerak. Bunda tashqari doimiy ishlovchi ishchilar ham har yili yoki ish uchastkalar o`zgarganda avvalgi bo`limidan qat`iy nazar tegishli texnik havfsizlik qoidalar bo`yicha instruktaj o`tkaziladi.
Umumiy qoidalar.
Texnika havfsizligiga rioya qilish uchun paxtani qayta ishlash korxonalari ishchilari quyidaagilarni bilishi kerak. Har bir ishchi faqat topshirilgan ishni bajarishi va uni boshqa shaxsga topshirmaslikni, havfsir ish usullarini o`zlashtirishni, asbob va moslamalardan faqat ular mo`ljallangan maqsadlar uchun foydalanishni, ko`ngilsiz voqealarga sababchi bo`luvchi nuqsonlarni tezda bartaraf etish zarurligini; balandlikda ishlashda faqat ishga yaroqli narvonlar saqsovchi moslamalardan foydalanishni, buzuq texnologik mashina va agregatlar yoki ularda to`suvchi qurilmalar bo`lmaganda ishlatmaslikni
Ishlab chiqarishda shikastlanganda darhol medpunkga murojat qilish va yuz bergan ko`ngilsiz hodisa haqida smena masteri yoki zavod ma`muriyatiga xabar berishni, ishlab chiqarishda shikastlangan kishilarga zarur meditsina yordami ko`rsatilishini; hizmat ko`rsatuvchi uchastkadagi mashina -----(76) va qurilmalarning vazifasi hamda tuzilishini, mashina uskuna ish rejimlarini uni profilaktik qarovdan o`tkazish hamda remont qilish grafiklarini bilishni; mehnat va ishlab chiqarish intizomiga qat`iy rioya qilishni unutmaslik kerak.
Ish boshlashda oldingi havfsizlik qoidalari.
Har bir ishchi o`z kiyimining tartibga keltirishi, ayniqsa xotin-qizlar sochini bosh kiyim ostida yig`ishtirib olishlari kerak; ishchilarning ish joyi yetarli darajada yoritilga va va ortiqcha narsalardan holi bo`lishi lozim; texnologik mashinaning buzuq emasligi ko`zdan kechiriladi va ishonch hosil qilingandan so`ng ishga tushiriladi; ish vaqtida anialangan kamchiliklarni o`z navbatida bartarof qilish, agar bu ishni o`zi eplolmasa, shu haqda smena masteri (brigader) ni habordor etishi shart; texnologik mashina yoki agregatni ishga tushirishda oldin ximoya ko`zoynaklari respiratorlar va boshqa himoya vositalari ta`qib olinadi, meditsina ko`rigidan o`tgandan keyin havfsizlik texnikasi bo`yicha instrukgajlardan o`tishi, havfsizlik ish usullarini o`rganishi, texnologik mashina va ogragatga xizmat ko`rsatish (idora qilish) huquqiga ega bo`lish uchun zaruriy sinov (imtihon, suhbat)dan o`tishi kerak, texnologik mashina va (agregat)larni sozlash hamda boshqarish bo`yicha barcha operatsiyalarni diqqat bilan ko`zatib borish va puxta bajarish, texnologik ish rejimlarini saqlab turish, yong`inga qarshi havfsizlik qoidalaririoya qilish lozim; texnologik mashina boshqarayotgan ishchi hayolini buzmasligi va agregatini ish vaqtida qarovsiz qoldirmasligi zarur; sexdagi gazsizlantiruvchi suruvchi qurilmalarni ishga yaroqliligini tekshirish, vazifalari o`z vaqtida bajarilganda ish davomida sodir bo`ladigan ko`ngilsiz hollarning oldi olingan bo`ladi.
Smenani qabul qilishdagi xabarsuzlik choralari Agregat( Texnologik mashina) larni umumiy holati tekshirilib, ularning ishga yaro`liligiga ishonch hoasil qilinishi; so`ruvchi puflovchi ventiliyatsiyalar hamda havo trubalarning sozligi, elektrodvigatel va rotorlar sihlaganda korpus devoriga tegmasligi tekshirilishi; turli agregatlarda taluqli kontrol o`lchov asboblarini, havsizlik aftomatikasi va o`t o`chirish vositalarining butun komplekslarining mavjudligiga hamda ishga yaroqliligiga ishonch hosil qilinishi kerak.
Havfsiz ish usullari va ishlash vaqtidagi havsizlik choralari.
Mashina ishlayotganda to`siqlar ochilmasligi va olinmasligi; har bir ishchi joyi toza tutilishi va ortiqcha narsalardan holi bo`lishi; texnologik mashinani ishga tushirishdan oldin atrofdagi kishilartovush signali bilan ogahlatirilishlari; remont qilingan texnologik mashina smena masterining ruxsati bilan ishga tushurilishi; elektr toki bo`lmay qolganda darhol tegishli mashinani to`xtatish va tok paydo bo`lganida smena masterining ruxsati bilan ishga tushirilishi kerak. Shuningdek: texnologik mashinalarning aylanayotgan ish organlarini qo`l yoki biror narsa bilan to`xtatish; mashina-agregat ishlayotganida uning tagini tozalash, yuritilish tayemalarni kiydirish, zarar va oraliqlarni sozlash qat`iyan man etiladi, tiqilib qolishlarini bartaraf qilish; buzilishlarni tuzatish, mashina uskunalarini sozlash va tozalash bilan bog`liq barcha ishlar ishchi organlarni to`liq tuxtatganda keyin ulanmasin! Odamlar ishlayapti! Degan ogahlantirish plakati ostida amalga oshiriladi. Balanligi 2 metrda yo`qori joylashgan agregatlarga doimiy xizmat ko`rsatishda atrofi panjara bilan o`ralgan, turish uchun maydonchasi bo`lgan maxsus narvonlardan fordalanish;og`ir detallarni montaj qilishda ko`tarish tashish mehanizmlarini ishlatish lozim, bunda yuk ostida va yukni qo`l bilan yo`l qoqyilgan normalardan; ayollar 15 kg, erkaklar 50 kg, o`smirlar 10 kg dan ortiq yuk ko`tarish; elektr havfsizligi qoidalarini o`rganmay turib, elektr asboblardan foydalanishiga ruxsat berilmaydi; elektr asbobni ko`zdan kechirishda va remont qilishda uni tarmoqdan uzib qo`yish zarurligini unumaslik kerak.
Ishdan keyingi havfsizlik choralari.
Smenani topshirishda ish davomida aniqlangan kamchiliklar haqida qabul qiluvchini ogohlantirish zarur; mashina uskunalar to`xtatiladi va tozalanadi, ish joyi tartibga keltiriladi, moslama va asboblar tegishli joyga qo`yiladi.
Ma`lumki sanoat korxonalarida texnologik mashinalarning soni va ularning ish organlari(tovush manbalari) dagi chastotalarining o`sib borishi, mehanik shovqinlarning oshishiga sabab bo`lmoqda.
Paxtani qayta ishlash sanoatida ba`zi texnologik jarayonlar va operatsiyalar intevsiv holda ishlab chiqarish shovqinini chiqaradi. Ishlab chiqarish sovqini faqat qaloqqagina emas, balki organizmga ayniqsa, yurak-tomir va nerv sestimasiga umumiy salbiy ta`sir ko`rsatmoda.
Bu ta`sir bosh aylanishi, quloqning shang`illashi, bosh og`rig`i, arterial qon bosimining o`zgarishi, yurak urishi ritmlarining buzilishi va boshqalarda namoyon bo`ladi. Ishlab chiqarish shovqini fikrni bir joyga yig`ishga halaqit berib, ish qobiliyatining pasayishiga va baxtsiz hodisalar shikastlanishlarning ko`payishiga sabab bo`lishiga olib kelishi mumkin. Shovqinning organizmga ta`siri uning chastotaviy markaziga bo`gliqdir.Agar shovqin va vibratsiya miqdori sanitariya va gegiyena normativlariga nisbatan yo`qori bo`lsa, ular kishi organizmi uchun juda havflidir. Har qanday sodir bo`ladigan shovqin va vibratsiyalar turli sezgi organlari tufayli ta`siz ko`rsatadi va uni oraliq qismiga erishish mumkin.
Shovqin darajasi yuqori joylarda ikki-uch yil, o`rtacha bo`lgan joylarda besh o`n yil ishlaganda quloq asta-sekin og`irlashib qoladi. Shuning uchun asosiy sexdagi mashinalarni boshqaradigan kishilarga normal sharoit yaratish uchun tegishli mashinalardagi shovqin va vibratsiya kattaliklarini ham sanitariya va gegeyenik normalariga mos holda bo`lishini nazorat qilish zarur. Agar normativdagi (CH-1104-73) chegaradan katta bo`lsa, u holda, ularni tegishli mashinalarda vibroakuetik masalalari hisobga oligan holda ishlab chiqarish kerak. Lekin shovqin va tebranish yoqori bo`lgan texnologik mashinalarning hamma ishchi organlariga vibrookuetik parometrlarini tushurish juda qiyin muammo. Shu boisdan tegishli mashinada shovqin va tebranish manbai bo`lgan ish organlarini aniqlab, so`ngra bu zararli omillarni hisobga olib darhol kamaytirish uchun chora-tadbir ko`rilishi lozim.
VII-Xulosa va takliflar.
“Buxoro-6” g’o’za navini etishtirish saqlash va dastlabki qayta ishlosh texnologiyasini xulosa va takliflar va tavsiyalar.
“Buxoro-6” g’o’za navini etishtirishda shunday xulosaga keldikki parvarishlashda fan yutiqlari, ilg’or dehqonlar, fermer xo’jaliklarini tajribasidan foydalanishi har-bir mintaqa uchun mos almashlab ekish tizimini joriy qilish, fermer tadbirkor,ishbilarmon, agrotexnika tadbirlarini o’z vaqtida kechiktirmasdan o’tkazilgan er o’zimniki deb his qilish erga munosabati o’zgarganligi natijasida yuqoridagi yutiqlarga erishganini guvohi bo’ldik. Mintaqa - Yer yuzasining tabiiy geografik kenglik zonalligining eng yuqori bosqichi. Yer pusti yoki geografik qobiqning biror jihatdan oʻxshash boʻlgan, kenglik boʻylab choʻzilgan nisbatan kambar qismi. M.
Paxta etishtirish uchun cho’l zonasida “Buxoro-6” g’o’za navi to’la talabga javob beradi. Qachonki agrotexnik tadbirlaro’z vaqtida bajarilsa.
Mirishkor tumanidagi “Hamroev Zafar” fermer xo’jaligi raisi ishbilarmonligi, tadbirkorligi, xar-bir agrotexnik tadbirlarni o’z vaqtida kechiktirmasdan bajarganligi sababli paxtadan mo’l hosil etishtirdi.
“Buxoro-6” g’o’za navi Chigitni ekishdan oldin 24 soat namlangandan keyin kul bilan aralashtirib donodor qilib siyalkaga solinsa Chigit bexato tuproqqa tushib, to’liq ko’chat olinadi, va 1-2 kun oldin ko’karib chiqishi kuzatildi. Chigitni ekishda gerbitsid bilan ekish ikkinchidan yagona qilishni 1-2 chinbarg chiqarganda o’tkazilsa 2-3 tsentner hosilga hosil qo’shiladi. Uchinchidan kultivatsiyani
Birinchisini 14-16 sm.
Ikkinchisini 18-20 sm
Keyingilarini 14-16 sm chuqurlikda o’tkazilsa hosilga xosil qo’shiladi.
Paxtani birinchi terimdan keyin sug’orilsa ham hosilga hosil qo’shiladi.
YUqorida keltirilgan tajribamiznatijalarini Viloyatfermerlariga tavsiya etamiz.
VIII- Foydalanilgan adbiyotlar ro’yxati ilovalar.
-
O’zbekiston Respublikasi qonunlari.
-
“Fermer xo’jaligi to’g’risida” gi qonun, 2004 yil
-
O’zbekiston Respublikasining “Lizing to’g’risida” gi qonuni 1990 yil aprel.
1.2.O’zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari.
-
“Kichik va o’rta tadbirkorlikni rivojlantirishni rag’batlantirishga oid qo’shimcha chora-tadbirlari to’g’risida” gi PF-1702 sonli farmoni 1997 yil 31 yanvar.
-
“O’zbekistonda fermerlik faolyatini tashkil qilishni yanada takomillashtirish va uni rivojlantirish chora - tadbirlari to’g’risida” 2012 yil 22 oktyabr PF- 4478 sonli farmoni.
-
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasini qarorlari.Vazir (arab. - yuk koʻtaruvchi) - oʻrta asrlarda Yaqin va Oʻrta Sharq davlatlarida, shu jumladan Oʻrta Osiyo xonliklarida hukumat idorasi yoki kengashi (devon) boshligʻi. V. lar vaziri aʼzam rahbarligida davlatni idora etish vazifalari bilan shugʻullangan. V.
-
Qishloq xo’jaligida agrokimyoviy hizmati ko’rsatishni takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risidagi 63 sonli qarori 2001 yil 1 fevral
-
Boshqa me`yoriy xujatlar.
-
1998-2000 yillardagi davrda qishloq xo’jaligida iqtisodiy islohatlarni chuqurlashtirish dasturi.Dastur - 1) biron-bir faoliyat, ishning mazmuni va rejasi; 2) siyosiy partiyalar, tashkilotlar, alohida arboblar faoliyatining asosiy qoidalari va maqsadlari bayoni; 3) oʻquv fani mazmunining qisqacha izohi; 4) teatr, konsertlar va b.
-
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti asoslari va ma`ruzalari.
-
I.A.Karimov “O’zbekiston iqtisodiy islohatlarni chuqurlashtirish yo’lida”T. O’zbekiston. 1995-yil 246-b.
-
I.A.Karimov “Qishloq xo’jaligi taraqqiyoti-to’kin hayot manba”. Birinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisining X sessiyasida so’zlagan nutq T.O’zbekiston 1998-70 bet.
-
I.A.Karimov “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari” T.O’zbekiston 2009 yil 56 bet
-
Batamov A. Va boshqalar “Buxoro-6” va “Buxoro-8” g’o’za navlarini etishtirish agrotexnikasi bo’yicha tavsiyalar.Buxoro 2004 yil 1-68 betlar
-
Batamov A. “Buxoro-6” navini agrotexnikasi bo’yicha tavsiyalar.Qarshi-2001-32 bet.
-
Batamov A. va boshqalar.O’rta tolali Buxoro-8 g’o’za navi. “Paxtachilik va rivojlantirish muommolari”. T.2004 yil 277-278 betlar.
-
Nazarov R. “Qishloq xo’jalik” fani-yangi asrda T.2001yil 8-bet.
-
Nazarob va boshqalar Qashqadaryo viloyati sharoitida paxtadan mo’l-hosil etishtirish omillari. Qarshi 2001 yil 32-bet
-
Nazarov R. Va boshqalar Paxtadan mo’l hosil etishtirish omillari. T. 2003 yil 16-bet
-
Nazarov R. va boshqalar. Paxtachilikda ma`dan va mahaliy o’g’itlarni qo’llash bo’yicha tavsiyalar.T.2003 yil 24-bet
-
Nazarov R. Muxammadiev. G’o’zadan mo’l hosil etishtirish omillari. T. Fan. va tex. 2007 yil
-
Nazarov R. Hosildorlik navga bog’liq. O’zbekiston qishloq xo’jaligi №1 2005 yil 2-bet
-
I.Raxmatov , SH. Nurmatov.
-
Axmedov J va boshqalar, G’o’zani parvarishlash agrotexnologiyalari bo’yicha tavsiyalar. T.O’ZPITI-2010 yil
-
R.Oripov I.Sulaymonov, E.Umirzoqov Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlash va qayta ishlash texnologiyasi. T. Mexnat.1991 yil
-
G.J.Jabborov, R.U. Otametov,A.Hamidov Chigitni paxtani dastlabki ishlash texnologiyasi.T. “O’qituvchi” 1987 yil
-
R.Oripov, N.Xalimov “O’simlikshunoslik” T.2006 yil
-
O’.Yo’ldoshev, U.Usmonov, O.Qudratov mehnatni muxofaza qilish T. Mehnat 2001 yil 184-bet
-
Hasanov B.O. va boshqalar. G’o’zni zararkunanda kasalliklar va begona o’tlardan himoya qilish T. 2002 yil
-
O’zbekiston Respublikasida ishlatish uchun ruxsat etilga o’siliklarni himoya qilish vositalari ro’yxati T. 2003 yil.
-
Boboxo’jaev I., Uzoqov P. va boshqalar ”Tuproqshunoslik” t. 1995 yil
3.1. Qashqadaryo viloyati qishloq va suv xo’jaligi boshqarmasi yillik hisoboti 2012 yil.
3.2. O’zbekiston Respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi rasmiy sayti W.W.W. agrobysiness ru..
|
