|
Muslim Vosidiy turk tilini mustaqil o’rganamizBog'liq Turk tilini o‘rganamiz fayl 11-02-2015 kitob turkcha urganamize, i, ö, ü => -de / -te
So’zdagi faqat oxirgi harf jarangli undosh bo’lsa -ta yoki -te qo’shiladi
f, s, t, k, ç, ş, h, p => -ta / -te
Misollar
Agar oxirgidan bitta oldingi harf jarangli unli (a, ı, o, u) bo’lsa, va oxirgi harfi jarangli
undosh (f, s, t, k, ç, ş, h, p) bo’lsa, u holda –ta qo’shiladi
Masalan: uçak’ta, taraf’ta
Agar oxirgidan bitta oldingi harf jarangsiz unli (e, i, ö, ü) bo’lsa, va oxirgi harfi
jarangli undosh (f, s, t, k, ç, ş, h, p) bo’lsa, u holda –te qo’shiladi
Masalan: Taşkent’te, Gaziantep’te
Okuyorum (o’qiyapman)
Yaşıyorum (yashayapman)
Çalışıyorum (ishlayapman)
Çalışıyor (ishlayapti)
Okuyor (o’qiyapti)
Yaşıyor (yashayapti)
Okuyorsun (o’qiyapsan)
Yaşıyorsun (yashayapsan)
Çalışıyorsun (ishlayapsan)
Çalışıyorsunuz (ishlayapsiz)
Okuyorsunuz (o’qiyapsiz)
Yaşıyorsunuz (yashayapsiz)
Boshqa hollarda yuqorıda ko’rsatilgan so’z oxiridagi harfga ko’ra – da yoki –de
qo’shimchasi qo’shiladi.
Masalan: araba ’da, yol ’da, okul ’da, izmir’ de, ev ’de, deniz ’de
BUYRUQ FE’L
Ma’lumki o’zbek tilida “-moq” qo'shimchasidan faqatgina fe'l yasash mumkin. Masalan
“Bormoq” so’zi bu fe’l (ish-harakat). Buyruq ko’rinishi esa - bor!
“O’qimoq” so’zi bu fe’l. Buyruq ko’rinishi esa - o’qi.
Turk qilida esa fe’l yasash qo’shimchasi sifatida “-mak” yoki “-mek” qo’shimchasi
ishlatiladi. Masalan:
Yapmak – qilmoq, yap – qil.
Okumak – o’qimoq, oku – o’qi.
Gelmek – Kelmoq, gel – kel
Qo’shimchalar fe’ldagi oxirgi unliga ko’ra o’zgaradi.
Quyida Turk tilida fe'l yasash usuli berilgan. Ular:
Jarangli unlilardan keyin - a,ı,o,u = mak (B akmak, ok umak)
Jarangsiz unlilardan keyin - e,i,ö,ü = mek (G itmek, g elmek)
|
| |
