• Shaxs + buyruq fe’l +qo’shimcha
  • Ben yap ı yorum. (Yap
  • Muslim Vosidiy turk tilini mustaqil o’rganamiz




    Download 0,95 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet6/61
    Sana06.12.2023
    Hajmi0,95 Mb.
    #112588
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   61
    Bog'liq
    Turk tilini o‘rganamiz fayl 11-02-2015 kitob turkcha urganamiz

     
    ŞİMDİKİ ZAMAN FİİLİ – HOZİRGİ ZAMON FE’Lİ
    Avvalgi darsda hozirgi zamon fe’li bilan qisqacha tanishgan edik. Ushbu darsda bu 
    haqda batafsil o’rganamiz. Ma’lumki o’zbek tilida hozirgi zamonda gap tuzish uchun 
    Shaxs + buyruq fe’l +qo’shimcha kabi tartibda tuziladi.
    Masalan: Men borayapman (Men + bor+ayapman). Xuddi shu kabi, turk tilida ham 
    ana shu ketma-ketlikda qo’yiladi. Masalan: Ben çalışıyorum (Ben + çalış+ıyorum) 
    Ammo fe’l oxiridagi harfga ko’ra ba’zan qo’shimchalar harfi o’zgaradi.
     
    Ben __fe’l_- iyorum
    Sen __fe’l_- iyorsun
    O ___fe’l__- iyor
    Biz __fe’l_- iyoruz
    Siz __fe’l__- iyorsunuz
     Onlar _fe’l_- iyorlar  
    Masalan: 
    Ben yapıyorum – Men bajaryapman 
    Sen ev’de yasıyorsun – Sen uyda yashayapsan 
    O kitap okuyor – U kitob o’qiyapti 
    Biz çalışıyoruz – Biz ishlayapmiz 
    Siz nerede çalışıyorsunuz – Siz qayerda ishlayapsiz 
    Onlar burada ne yapıyorlar - Ular bu yerda nima qilyaptilar 
    Fe’l(ish-harakat) dagi oxirgi unli (oxirgi yoki oxirgidan avval kelgan unli) harflarga 
    ko’ra qo’shimchaning ilk harfi o’zgaradi 
    Masalan:


    Yapmak – qilmoq. yap – qil => Ben yap ı yorum. 
    (Yap - so’zida oxirgi unli a bo’lgani uchun -ıyor qo’shiladi) 
    Gelmek – Kelmoq. gel – kel => Ben gel i yorum
    (Gel - so’zida oxirgi unli e bo’lgani uchun -iyor qo’shiladi) 
    Okumak – o’qimoq. Oku – o’qi => Ben oku u yorum 
    (Oku – so’zida oxirgi harf u bo’lgani uchun –uyor qo’shiladi. Ammo ikkita unli ketma 
    ket kelishi lozim bo’lsa ulardan biri o’qilmaydi) 
    Qo’shimchalar 
    e, i = iyor (iyorum, iyorsun .... ) 
    a, ı = ıyor (ıyorum, ıyorsun .... ) 
    o, u = uyor (uyorum, uyorsun .... ) 
    ö, ü = üyor (üyorum, üyorsun .... ) 
    Masalan 
    bekle-mek => bekliyor 
    anla-mak => anlıyor 
    otur-mak => oturuyor 
    söyle-mek => söylüyor 

    Download 0,95 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   61




    Download 0,95 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Muslim Vosidiy turk tilini mustaqil o’rganamiz

    Download 0,95 Mb.
    Pdf ko'rish