|
Mustaqil ish m irzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti jizzax filiali fan
|
| bet | 4/6 | | Sana | 21.02.2024 | | Hajmi | 50,62 Kb. | | #160119 |
Bog'liq Loyihalarni boshqarish Mustaqil ishMojaroning tuzilishi. Mojaroda yoki ziddiyatli vaziyatda nizoning ob’ekti mavjud bo‘lib, uning sababi va nizolashayotgan ishtirokchilar ham shaxslar, ham odamlar guruhlari bo‘lishi mumkin. Nizolashayotgan ishtirokchilar ziddiyatda ichki va tashqi mavqega ega bo‘lishi mumkin. Tashqi mavqe, nizolashishda ishtirok etishning sababi bo‘lib, u har bir tarafning o‘z muxoliflariga ochiq ifodalangan. Ichki mavqe - bu shaxsni yoki guruhni nizolashishda ishtirok etishga majburlovchi haqiqiy manfaatlar, maqsadlar va qadriyatlar to‘plami. Ichki mavqe tashqi mavqega mos kelishi yoki bo‘lmasligi mumkin. Ko‘p hollarda ichki mavqe nafaqat muxolifatchilardan, balki shaxsning o‘zi ham ularni bilmasligi sababli yashiriladi. Mojaroning dinamikasi to‘rt asosiy bosqichni o‘z ichiga oladi:
• ob’ektiv ziddiyatli vaziyatning paydo bo‘lishi;
• mojaroni tushunish;
• ziddiyatli harakatlar;
• mojaroni bartaraf etish yoki hal qilish.
Agar nizo ob’ektiv ravishda yuzaga kelgan bo‘lsa, ziddiyatli vaziyat yo’qolmaguncha yoki mojaroning xatti-harakatlarga o‘tishidan qat’i nazar, xabardorlik darajasida qaror qabul qilmaguncha, ikkita oraliq bosqichdan chetlanish mumkin. Biroq ko‘pchilik mojarolar oqimning barcha bosqichlarida o‘tadi.
3. Nizolarni boshqarish funksiyalari va usullari
Shu nuqtai nazardan, mojaroning ikkita funksiyasini ajratib ko‘rsatish kerak: konstruktiv va destruktiv (zararli, halokatli). Menejer (rahbar) barcha o‘zgarishlarning mojaroli ta’sirini taxmin qilish, ma’lum guruhdagi odamlarning barcha aloqa tizimini tahlil qilish, nizolarni boshqarish va ularni konstruktiv qilish yo‘llarini topishlari kerak.
Mojaroni konstruktiv ravishda hal etish mumkin bo‘lgan deb hisoblashadi, agar:
• mojaroni tomonlar etarli darajada idrok etadilar, ya’ni o‘zlarining ham, raqibning ham harakatlarining va niyatlarining baholanishi shaxsiy qarama-qarshiliklar bilan buzilmaydi;
• ishtirokchilar ochiq va samarali muloqot qilish, muammoni har tomonlama muhokama qilish, yuz berayotgan voqealar yuzasidan o‘zlarining fikrlarini ochiq ifodalash va nizodan qutulish yo‘llarini topishlariga tayyor; • hamkorlik va o‘zaro ishonch muhiti yaratilgan.
Mojaroli vaziyatni boshqarish usullari ikki guruhga bo‘linishi mumkin: strukturaviy va shaxslararo. Quyidagi tizimli usullar nizoni bartaraf etishga yordam beradi: - ish talablarini tushuntirish; - turli odamlar va birliklarning harakatlarini, qaror qabul qilish tartib-qoidalarini va axborot almashinuvini o‘zaro bog‘laydigan muvofiqlashtirish va integratsiya mexanizmlaridan foydalanish;
- umumiy tashkiliy kompleks maqsadlarni belgilash; - mukofot tizimini qo‘llash. Mojaroni boshqarishning shaxslararo usullari beshta asosiy xattiharakatlarga asoslangan: yumshatilish; kelishuv; hamkorlik; e’tiborsizlik; muxolifat. Yumshatilish uslubi yumshatilishiga va oddiy ish muhitini yaratishga qaratilgan harakatlarda amalga oshiriladi. Ushbu uslubni qo‘llash, agar asosiy narsa mojaroni hal qilish o‘rniga tinchlik va barqarorlikni tiklash bo‘lsa, shuningdek, kelishmovchilik mavzusi boshqa tomon uchun muhim bo‘lsa va bu uslubni qo‘llaydigan shaxs uchun juda muhim bo‘lmasa, oqlanadi.
|
| |
