Mustaqil ish mavzu: Oila tarbiyasi. Oilaviy nizolar: sabablari va ularni bartaraf etish yollari Bajardi: Umarov Behruz Tekshirdi: Yusupova Zamira Toshkent 2024 Reja

Download 98,43 Kb.
bet	2/2
Sana	15.05.2024
Hajmi	98,43 Kb.
	#235852

1 2

Bog'liq
Umarov Behruz Psixalogiya

Foydalanilgan adabiyotlar.

Oila tarbiyasi
Oilada ota-ona, vasiy yoki katta kishilar tomonidan bolalarni tarbiyalash. Yosh avlodning har tomonlama rivojlanishida muhim oʻrin tutadi. Oila tarbiyasida doimiy tarbiyaviy taʼsirchan kuch — oilada ruhiy xotir-jamlik, samimiy munosabat, ota-ona obroʻsining yuqori boʻlishi, bolalarga talab qoʻyishda oila kattalari oʻrtasidagi birlikning saqlanishi, bola shaxsini mehnatga tarbiyalashga alohida eʼtibor berish, bolani sevish va izzatini joyiga qoʻyish, oilada qatʼiy rejim va kun tartibini oʻrnatish, bolaning yosh va shaxsiy xususiyatlari-nl hisobga olish, boladagi oʻzgarishlarni kuzatib borish, undagi mustaqillikka intilish va tashabbuskorlik sifatlarini qoʻllabquvvatlash va h.k. Oila qanchalik tartibli, uning aʼzolari oʻrtasidagi munosabat samimiy boʻlsa, Oila tarbiyasi ham shunchalik muvaffaqiyatli boʻladi. Oila tarbiyasida ota-ona obroʻsi, ularning kuzatuvchanligi, sezgirligi, hozirjavobligi muhim tarbiyaviy ahamiyatga ega. Oila tarbiyasida tarbiya jarayoni zerikarli, quruq nasihatgoʻylikdan iborat boʻlib qolmasligi lozim. Bola hayotining koʻp qismi oilada oʻtadi. Shu boisdan mavjud anʼanalar, urf-odatlar, rasm-rusumlar va marosimlarning ijobiy taʼsirida bola asta-sekin ka-mol topib boradi. Anʼana va marosim Oila tarbiyasining qudratli qurolidir. Oila tarbiyasi ijtimoiy tarbiya bilan uzviy aloqada boʻlsagina, kutilgan natijalarga eri-shish mumkin. Oila tarbiyasida yutuklarga erishish ota-onalarning pedagogik bilimlarga egaligi, Oila tarbiyasi boʻyicha tajribalar alma-shishi, ota-onalarni tarbiyaviy ishlarga qizgʻin jalb qilishga ham bogʻliqdir. Har bir ota-ona Oila tarbiyasida oʻzlarining burch va masʼuliyatlarini chuqur anglashlari lozim. Normal oilaviy muhit, bolani kitob oʻqishga, mehnat qilishga oʻz vaqtida jalb etish ham Oila tarbiyasining muvaffaqiyati garovidir. Oilada ota yoki onaning yoʻqligi yoki ulardan birining ketib qolishi Oila tarbiyasiga katta zarar yetkazadi. Ularning bolaga beradigan tarbiyaviy taʼsir kuchi yoʻqoladi, Oila tarbiyasidagi muvozanat buziladi. Bunday sharoitda bola qalbi qat-tiq jarohatlanadi, u tajang, serjaxl, qoʻpol, dagʻal boʻlib qoladi, kattalarga ishonmay qoʻyadi, oʻqishi pasayib ketadi. Oila tarbiyasida otaning obroʻsi katta ahamiyatga ega. Bolalarni barkamol inson qilib yetishtirishda maktabni oila bilan bogʻlamasdan muvaffaqiyatga erishib boʻlmaydi. Shuning uchun Oila tarbiyasida maktab va ota-onalar oʻrtasidagi taʼlimtarbiyaga oid birgalikdagi ishlari katta ahamiyatga ega. Otaonalarning oʻqituvchilar bilan boʻlgan uchrashuvlarida aytilgan fikrlar, ayniqsa qimmatlidir. Chunki ular oʻz farzandlari toʻgʻrisida koʻproq narsalarni bilib oladilar. Shuning uchun bola tarbiyasining tub mohiyatini tushungan har bir ota-ona oila bilan maktab oʻrtasidagi hamkorlikni mustahkamlashga intiladi. Bola maktabni tamomlagunga qadar otaona maktab bilan yaqin aloqa oʻrnatishi, farzandining darslarini oʻzlashtirishi, xulq-atvoridan xabardor boʻlib turishi, tarbiya masalalarida oʻqituvchi, sinf rahbari bilan maslahatlashib turishi, bolaning darsdan soʻng nima bilan mashgʻulligi haqida oʻqituvchi va sinf rahbarini xabardor qilib turishi lozim. Uz navbatida oʻqituvchi va sinf rahbari ham bolaning oʻqishi, odobi, xulqi, maktabda oʻzini tuta bilishi haqidagi maʼlumotlarni ota-onaga yetkazishi, zarurat tugʻilganda paydo boʻlgan muammolarni birgalikda hal qilishi zarur. Farzandi maktabga borgan ota-ona maktab jamoasining aʼzosi boʻlib qolishi kerak. Oʻqituvchi va sinf rahbari ham oʻz oʻquvchisining oilasi bilan mustahkam hamkorlikni yoʻlga qoʻymogʻi lozim. Oila tarbiyasida ota-onalarning mahalla faollari, mehnat faxriylari bilan hamkorliklari ham muhim. Oila tarbiyasi farzandlarning har tomonlama kamol topishi uchun qulay sharoitlar yaratilsagina muvaffaqiyatli boʻlishi mumkin. Oila tarbiyasida har bir oila oʻziga xos xususiyatlarni namoyon qiladi.
Ba'zida kuchli his-tuyg'ular yoki munosabatlarda mavjud bo‘lgan kuch nomutanosibligini hal qilish qiyin va faqat maslahat sharoitida hal qilinishi mumkin. Oiladagi nizolarni hal qilish uchun ikki juft tushunishga harakat qilishi kerak. Agar ikkala turmush o‘rtog'i bir-birini eshitishga harakat qilsa, unda murosaga kelish mumkin. Bu yerda g'alaba qozonish shart emas, chunki g'alaba mag'lubiyatni anglatadi. Ittifoq - bu qul va xo‘jayin emas, balki ikkita teng sheriklarning birlashmasi. Ikki turmush o‘rtog'i munosabatlarda qulay bo‘lishi kerak, buning natijasida nikoh Ittifoqi buzilmasligi kerak, chunki birovning istaklari bajarilmagan. Oilaviy nizolarni hal qilishda nafaqat muammolarga yo‘l qo‘ymaslik, balki ularni hal qilish ham zarur. G'alaba qozonish yoki himoya qilish uchun emas, balki hal qilish maqsadida konstruktiv va xotirjam muloqot qiling. Uchinchi shaxslarni nizoga jalb qilish tavsiya etilmaydi, chunki ular mojaroni keyingi hal qilish uchun katalizator bo‘lishi mumkin. Ajralish ko‘pincha nizolarni hal qilish usullaridan biriga aylanadi. Psixologlar uch bosqichni ajratib ko‘rsatishadi:
1. Birinchi bosqich hissiy ajralish darajasida sodir bo‘ladi, unda sheriklar shunchaki qadrlashni, hurmat qilishni, bir-birlarini sevishni, yordam berishni to‘xtatadilar.
2. Ikkinchi bosqich jismoniy ajralish bilan belgilanadi, juftlar alohida to‘shakda uxlashni boshlaydilar va xatto alohida yashaydilar.
3. Uchinchi bosqichda huquqiy ajralish sodir bo‘ladi. Ko‘pincha, ajralish haqiqati juftlarning nomuvofiqligi tufayli ma'lum bir oilada yengib bo‘lmaydigan nizolarni hal qilish usuliga aylanadi. Oilaviy muhit qanday ko‘rinishda bo‘lishi sheriklarning xatti-harakati va muloqotiga bog'liq. Faqat birgalikdagi sa'y-harakatlar bilan baxtli kelajakka erishish mumkin. Oxir-oqibat, sheriklar nizolarni hal qilishning ba'zi qoidalariga rioya qilishlari kerak:
 Bir-biringizni boringizcha qabul qiling.
 Kelishmovchiliklarga haqiqiy munosabatda bo‘ling va ular o‘z-o‘zidan ketishiga umid qilmang.
 Juftingiz bilan tanishing va uning xususiyatlarini, o‘ziga xosligini qabul qiling.
 Yaqinlashish uchun ularni qiyinchiliksiz engishga harakat qiling.
Xulosa.
Har bir oila hayoti davomida muammoli vaziyatlarga duch keladi, ularni hal qilish qarama-qarshi individual ehtiyojlar, motivlar va manfaatlar kontekstida amalga oshiriladi. Konflikt – qarama-qarshi maqsadlar, manfaatlar, pozitsiyalar, qarashlar to‘qnashuvi sifatida ta’riflanadi. Oiladagi nizolar nizolarga bo‘linadi: turmush o‘rtoqlar, ota-onalar va bolalar, har bir turmush o‘rtoq va ota-onalar, bobo va buvilar. Oilaviy nizolar oilaviy munosabatlarda asosiy rol o‘ynaydi. Ular, ehtimol, turmush o‘rtoqlarning ehtiyojlarini qondirmaslik bilan bog'liq. Tashqi omillar oilaviy nizolarning paydo bo‘lishiga sezilarli ta'sir ko‘rsatadi: ko‘plab oilalarning moliyaviy ahvolining yomonlashishi; turmush o‘rtoqlardan birining (yoki ikkalasining) ish joyida ish vaqtidan tashqari ish; turmush o‘rtoqlardan birini oddiy ish bilan ta'minlay olmaslik; o‘z uylarida uzoq vaqt yo‘qligi; bolalarni, bolalar muassasasini va hokazolarni tashkil qilish imkoniyatining yo‘qligi va hokazo. Ko‘pchilik uchun ajralish ularni dushmanlik, yoqtirmaslik, aldash va hayotlarini qoraygan narsalardan qutqaradi. Albatta, bu ham salbiy oqibatlarga olib keladi. Ular ajralishlar, bolalar va jamiyat uchun farq qiladi. Ajralishning eng zaif nuqtasi odatda bolalari bo‘lgan ayoldir.

Foydalanilgan adabiyotlar.

https://cyberleninka.ru/article/n/oilaviy-nizolar-va-uni-hal-etish-yo-llari/viewer
https://cyberleninka.ru/article/n/oilaviy-nizolar-va-uni-hal-etish-yo-llari/viewer
https://ppmedu.jdpu.uz/index.php/ppmedu/article/download/8880/6219/21309

Download 98,43 Kb.

1 2

Download 98,43 Kb.