298
1. Zamonaviy texnika, elektron hisoblash mashinasi,
kompyuter, audial,
vizual asboblarini ta‘lim-tarbiya jarayoniga qo‘llab samaradorlikni oshirish;
2. Ta‘lim-tarbiya jarayoni maqsadi, vositasi, natijasini oldindan o‘rganish,
qayd etish yo‘llari bilan o‘qituvchining kafolotlangan natijaga erishishini
ta‘minlash.
Ta‘limning kafolotlanganlik natijasi samaradorlikni va maqsadga erishishni
belgilaydi. Bundan ko‘rinadiki natija maqsadga qancha yaqin bo‘lsa, o‘quv-
tarbiya jarayoni shuncha samarador hisoblanadi va bu ta‘limning zamonaviy
texnik vositalari va ilg’or texnologiyalarni amalga oshirishning muhim
jihatlaridan bo‘lib, ikkinchi talqin, ta‘lim-tarbiya jarayoni maqsadi, vositasi,
natijasini oldindan o‘rganish, qayd etish yo‘llari bilan o‘qituvchining
kafolotlangan natijaga erishishini ta‘minlash.
Demoqchi bo‘lgan
fikrimiz shundan iboratki, o‘qituvchi faoliyatining
asosini dars tashkil etadi. Ta‘lim jarayonining samaradorligini belgilash hamda
maqsadga erishishning eng maqbul yo‘li va usuli metodni tanlash bilan
belgilanadi.
O‘qitishdan ko‘zlanadigan maqsad bu davlat ta‘lim standartlarida
belgilangan bilim va ko‘nikmalarini o‘quvchiga yetkazishdan iborat. Qachonki
o‘quvchni tomonidan bilim qabul qilinsa va tushunib yetilsa yoki o‘quvchii
malaka oshirish uchun mqljallangan topshirihlarni amalda namoyish etib bera
olsagina o‘qitish muvaffaqiyatli kechdi deb hisoblasa bo‘ladi. Ba‘zi
mamlakatlarning ta‘lim sohasida to‘plangan ilg’or tajribalari tahlilidan ayon
bo‘ldiki, shaxsning
intellektual salohiyati, dunyoqarashi, ma‘naviy-axloqiy
qiyofasining shakllanishida u mansub bo‘lgan muhit, unda qaror topgan
ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy munosabatlarning ahamiyati katta ekan. Zero, ushbu
jamiyatda uning tafakkuri, ma‘naviy-axloqiy qiyofasini shakllantirishi uchun
zarur bo‘lgan obyektiv va subyektiv omillar mavjud.
Boshlang’ich ta‘lim darslari o‘qituvchilarida pedagogik faoliyatni interfaol
metodlar asosida tashkil etish malakasini shakllantirishga quyidagi tamoyillarga
amal qilish asosida erishiladi:
299
1. Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar
asosida tashkil etish
borasidagi yagona maqsadning qaror topganligi.
2. Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etish
borasidagi harakatning izchil, maqsadga muvofiq, tizimli va uzluksiz amalga
oshirilishi.
3. Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etishda
mavjud shart-sharoit hamda subyektiv yondashuvlarni inobatga olish.
4. Pedagogik mahorat va iqtidorlarni erkin namoyish etish.
5. Yangi tajribalarni ommalashtirish.
6. Nazariy va amaliy faoliyat birligi.
7. Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etishda
xorijiy mamlakatlarning donor tashkilotlari bilan hamkorlik va hokazolar.
Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etish
jarayonidagi imkoniyatlar va tajribalarga tayanish
maqsadga muvofiq ekanligi
aniqlandi. Xususan, o‘quv fanlari bo‘yicha tashkil etiladigan mashg’ulotlarning
loyihasini ishlab chiqish, boshlang’ich ta‘lim o‘quvchiilarining faoliyatlarini
nazorat qilish, ularning bilim, ko‘nikma va malakalarini baholash hamda
darslarining samaradorligini aniqlashga imkon beruvchi dasturlarni tuzishda
tabiiy fanlar o‘qituvchilarining o‘rni beqiyosdir.
