300
adabiy mumtoz pedagogik nazariyalar eskirib qolgan yangi sharoitda hozirgi
avlodni bu yo‘l bilan tarbiyalash mumkin emas.
Innovatsion
faoliyatning
asosiy
funksiyasi
pedagogik
jarayonni
komponentlarini, ya‘ni ma‘no, maqsad, ta‘lim mazmuni, shakli, metodi,
texnologiyasi, ta‘lim vositalari, uni boshqaruvlarini o‘zgartirishdan iborat.
Innovatsion jarayonning o‘ziga
xosligi shundaki, quyidagi yetarli strukturada,
yangilikni kirishi, vujudga kelishi, opponentlar
bilan kurashda tezkorligi,
yetilishi, o‘zlashtirilishi, tarqalishi, yoki krizis, yoki finalga borishidan iborat.
Innovatsion faoliyat shunday vositalar
yordamida kechadigan holatki, bunda
pedagogik yangilanish g’oyasi paydo bo‘ladi. U sotsial holatga undan ta‘limdagi
yangilikni tug’ilishi, paydo bo‘lishiga olib keladi. Innovatsion jarayonning ba‘zi
yangiliklari lokal tadqiqotlar o‘tkazish va tajriba – sinovlar orqali tatbiq
qilishdan farqlash kerak. Masalan, maktabda qo‘shimcha kursni innovatsion deb
bo‘lmaydi. Shunday qilib biror g’oyani
yangilik darajasida yaratib, faoliyatga
olib kirib, u jarayonni boshqarib borish mumkin bo‘lsa, innovatsion faoliyat
hisoblanadi.
Innovatsion o‘qitish – 1) yangicha o‘qitish tizimi, 2) o‘quvchi va
talabalarni
yangi
kiritilgan
texnologiyalar
asosida
o‘qitish
jarayoni
(algoritmlash, loyihali, modulli va b.).
Tajribalar shuni ko‘rsatadiki har bir yaratilgan yangilik oldiniga albatta
ilgarisidan ham yomon ishlaydi, chunki o‘rganish
moslashish sustkashlikni
yengish kerak. Pedagogik tizimini takomillashtirishning asosiy yo‘llari ikkita
intensive va ekstensiv. Intensive rivojlanish pedagogik sistemani ichki
imkoniyatlar hisobiga ekstensiv yo‘l esa qo‘shimcha kuchlar jalb etish ya‘ni
vositalar asbob texnalogiyalar hisobiga takomillashtirishni ko‘zda tutadi.
Shulardan kelib chiqqan holda sinfdan tashqari o‘qish
darslarini
innovatsion usullar bilan o‘tish degani bu darslarni bugungi kun zamon
talabidan kelib chiqib, ta’lim tizimizdagi yangiliklarni qo‘llagan holda o‘tish
tushuniladi. Ammo e’tibor berish kerakki, qo‘llanilayotgan har qanday usul dars
301
jarayonining ma’lum maqsadini ochib berishga yordamlashishi va ma’lum
maqsadni amalga oshirishda dars jarayoniga ko‘maklashishi lozim.
