35
og`irlik markazi hisobga olinmasa aylanib ketishi yoki surilishiga sabab bo`ladi va
xavfli vaziyatni yuzaga keltiradi.
YUkni sekinlik bilan ko`tarib uni turgan joyidan ajratish paytida ehtiyot
bo`lish maqsadga muvofiq, aynan shu holatda o`girilib yoki surilib ketishi
mumkin. Agregat yoki qismlarni ajratish va yig`ish ishlarida yaroqli asbob–
uskunalarni ishlatish xavfsiz ishlashning eng muhim shartidir. O`lchami to`g`ri
kelmaydigan kalitlar bilan bolt yoki gaykani burab bo`shatish, kalitni boshqa kalit
yoki truba bilan uzaytirib tortish mumkin emas, bu shikastlanishga olib keladi.
Burab chiqarib bo`lmaydigan holatlarda gaykani kesib olish va gaz alangasidan
foydalanish mumkin. Qo`zg`almas birikmalar vtulka, podshipnik halqa va boshqa
detallar maxsus moslama va press yordamida chiqarib olinadi yoki o`rnatiladi. Har
bir asbob-uskuna foydalanishda o`z vazifasi bo`yicha qo`llanish shart! Prujina yoki
siqilib turuvchi detalni bo`shatish vaqtida chiqib ketishdan saqlovchi moslama
yoki himoyalovchi vositadan foydalanish kerak. Detal yoki agregatlarni yuvish va
tozalash ishlarini bajarishda yuvish uskunalaridan to`g`ri foydalanish zarur.
Siqilgan havo bilan tozalashda himoya ko`zoynagi taqib olinadi va havo oqimini
o`ziga qarama-qarshi tomonga yo`naltiriladi. Uchli va kesib ketish ehtimoli
bo`lgan detallarni qo`lqop bilan mahkam ushlab, sirpanib ketishga yo`l
qo`ymasdan olish kerak. Moy, suyuqlik va loyli yuzalarni tozalab, artib quruq
holda ishlashga ruxsat etiladi. Ish joyida moy va suyuqliklarning yerga to`kilishi-
yiqilish va jarohatlanishga sabab bo`ladi.
Asbob-uskunalarni o`z joyiga tartib bilan qo`yish, ish joyini toza tutish,
oyoq kiyimni oyoqda mustahkam turishi va ishchi kiyimni loyiq hamda qulay
bo`lishi, ish joyini to`g`ri tashkil qilinishi-xavfsiz ishlashning zaruriy talablaridan
biridir.
36
Dars deganda, o`qituvchining o`quv guruhiga (brigadaga) uyushgan
tayyorgarlik darajasi bir xil, tarkibi o`zgarmas o`quvchilar bilim mashg`ulot
o`tkazishi tushuniladi.
Dars kasb-hunar ta`limi o`quv muassasalarida ham ta`limni tashkil etishning
asosiy shakli hisoblanadi.
